بلوچستان؛ قربانی قراردادهای استعماری ایران، پاکستان و چین

نگاهی از منظر ملت بلوچ به استعمار نوین و مقاومت ملی

مُهِیم بلوچ (سرخوش)

بلوچستان، سرزمینی با تاریخ، فرهنگ و هویت مستقل، امروز در چنگال سه دولت ایران، پاکستان و افغانستان تقسیم شده و بخش‌بخش آن به اشکال مختلف تحت سلطه سیاسی، نظامی و اقتصادی قرار گرفته است. در این میان، چین به‌عنوان قدرتی جهانی با جاه‌طلبی‌های اقتصادی، از طریق امضای قراردادهای بلندمدت با ایران و پاکستان، به یکی از شرکای اصلی در غارت منابع ملت بلوچ تبدیل شده است. این مقاله با نگاهی انتقادی از دیدگاه مردم بلوچ، به بررسی ابعاد استعماری این همکاری‌ها و نقش مقاومت ملی در برابر این روند می‌پردازد. در نهایت، خواست سیاسی ملت بلوچ برای لغو این قراردادهای استعماری پس از فروپاشی جمهوری اسلامی و فروپاشی پاکستان مورد تأکید قرار می‌گیرد.

بلوچستان؛ سرزمینی سه‌پاره، ملتی یکپارچه
سرزمین تاریخی بلوچستان، به‌واسطه سیاست‌های استعماری بریتانیا در قرن نوزدهم، میان سه کشور ایران، پاکستان و افغانستان تقسیم شد (Baloch, 2020). بخش شرقی آن در پاکستان (بلوچستان شرقی)، بخش غربی در ایران (بلوچستان غربی یا سیستان و بلوچستان)، و بخشی نیز در جنوب افغانستان قرار دارد. با وجود این تقسیمات سیاسی، ملت بلوچ همچنان دارای پیوندهای تاریخی، زبانی، فرهنگی و هویتی مشترک است.

در سال‌های اخیر، هر سه دولت مسلط، به‌ویژه ایران و پاکستان، در همکاری با دولت چین، پروژه‌هایی را در بلوچستان طراحی و اجرا کرده‌اند که بدون رضایت و مشارکت ملت بلوچ انجام شده و با هدف بهره‌کشی از منابع طبیعی، سواحل، بنادر، معادن و موقعیت ژئوپلیتیکی این سرزمین صورت گرفته است (Mir, 2022).

چین؛ شریک جدید در استعمار نوین بلوچستان
جمهوری خلق چین، در چارچوب طرح عظیم “یک کمربند – یک راه” (Belt and Road Initiative)، به‌دنبال تسلط بر مسیرهای اقتصادی در آسیا، آفریقا و اروپا است. در این مسیر، بندر گوادر در بلوچستان شرقی (پاکستان) و بنادر چابهار و جاسک در بلوچستان غربی (ایران) به‌عنوان نقاط کلیدی در نقشه راه چین تعریف شده‌اند (Small, 2015).

چین با سرمایه‌گذاری‌های کلان در بنادر، جاده‌ها، پروژه‌های معدنی و انرژی، در هر دو سوی بلوچستان حضور دارد. قرارداد اقتصادی ۲۵ ساله با جمهوری اسلامی ایران، و پروژه کریدور اقتصادی چین-پاکستان (CPEC)، بدون هیچ مشورتی با مردم بلوچ امضا شده‌اند. این قراردادها عملاً به چین اجازه داده‌اند که به یکی از بازیگران اصلی در غارت سیستماتیک منابع بلوچستان بدل شود (International Crisis Group, 2018).

بلوچستان؛ میدان تاخت‌وتاز دولت‌های تروریستی و قدرت‌های جهانی
ایران و پاکستان، هر دو در برخورد با ملت بلوچ، به سیاست‌های امنیتی، نظامی و سرکوبگرانه متوسل شده‌اند. هزاران بلوچ در هر دو کشور به‌خاطر دفاع از حق تعیین سرنوشت، کشته، زندانی یا ناپدید شده‌اند. طبق گزارش سازمان عفو بین‌الملل، مواردی از اعدام‌های فراقضایی، ناپدیدسازی قهری، سرکوب رسانه‌ای و تبعیض ساختاری علیه بلوچ‌ها در ایران و پاکستان به‌ثبت رسیده است (Amnesty International, 2022; Human Rights Watch, 2023).

در چنین شرایطی، قراردادهای چین با این رژیم‌ها، نه تنها حمایت از توسعه نیست، بلکه همراهی با دولت‌هایی است که به‌صورت سیستماتیک حقوق بشر و حقوق ملت بلوچ را نقض می‌کنند. چین، به‌جای ایفای نقش توسعه‌دهنده پایدار، به شریکی برای استمرار استعمار داخلی بدل شده است. اتخاذ این سیاست نه‌تنها از نظر اخلاقی، بلکه از نظر راهبردی نیز برای چین خطرناک است، زیرا بلوچستان تا ابد زیر یوغ این دو کشور جعلی و تروریستی اشغالگر باقی نخواهد ماند. آزادی ملت بلوچ نزدیک است.

ملت بلوچ؛ حذف‌شده از تصمیم‌گیری، محروم از منابع خود
یکی از اصول بنیادین حقوق بشر و عدالت بین‌المللی، حق مشارکت مردم بومی در تصمیم‌گیری درباره منابع طبیعی و سرنوشت خویش است (UN Declaration on the Rights of Indigenous Peoples, 2007). اما در بلوچستان، ملت بلوچ هیچ‌گونه حق یا سهمی در قراردادهای اقتصادی، بهره‌برداری از منابع یا تعیین مسیر توسعه ندارد.

منابع معدنی، شیلاتی، گازی، نفتی، سواحل و بنادر بلوچستان، عملاً در اختیار شرکت‌های خارجی، نهادهای امنیتی همچون سپاه پاسداران ایران و ارتش پاکستان قرار دارد. در مقابل، مردم بلوچ از فقر، بیکاری، بی‌سوادی و تبعیض ساختاری رنج می‌برند (UNDP Iran, 2023; HRCP Pakistan, 2022).

مقاومت ملت بلوچ؛ پاسخ مشروع به استعمار نوین
ملت بلوچ در برابر این وضعیت ظالمانه، به اشکال مختلف مقاومت کرده است:
• اعتراضات مردمی و مدنی
• فعالیت‌های فرهنگی، رسانه‌ای و بین‌المللی
• مقاومت سازمان‌یافته سیاسی و حتی مسلحانه

این مقاومت‌ها نشان‌دهنده آگاهی و عزم ملت بلوچ برای دفاع از سرزمین، هویت و حق تعیین سرنوشت خود است. توسعه‌ای که بدون مشارکت ملت‌ها باشد، ابزار غارت است نه پیشرفت.

ملت بلوچ اعلام کرده است که پس از فروپاشی جمهوری اسلامی ایران و تضعیف ساختار مرکزی پاکستان، تمامی قراردادهای استعماری با کشورهای خارجی از جمله چین، باطل و لغو خواهند شد، زیرا فاقد مشروعیت مردمی، سیاسی و اخلاقی‌اند.

راه‌حل عادلانه برای آینده بلوچستان
راه‌حل بحران کنونی در بلوچستان، نه در ادامه سیاست‌های سرکوبگرانه ایران و پاکستان، و نه در قراردادهای توسعه‌نمای چین، بلکه در شناسایی حق ملت بلوچ برای تعیین سرنوشت خویش است.

پیشنهادات ملت بلوچ برای آینده‌ای عادلانه:
• مشارکت واقعی ملت بلوچ در مدیریت منابع طبیعی
• توقف پروژه‌های نظامی‌سازی و حضور امنیتی در بلوچستان
• شناسایی رسمی حق تعیین سرنوشت ملت بلوچ
• لغو تمامی قراردادهای استعماری بدون رضایت مردم بلوچ
• تدوین ساختارهای سیاسی خودگردان یا استقلال کامل در نتیجه همه‌پرسی آزاد و شفاف تحت نظارت بین‌المللی

تا زمان تحقق این خواسته‌ها، مقاومت ملت بلوچ ادامه خواهد یافت تا زمانی که آزادی، عدالت و استقلال در سراسر سرزمین بلوچستان برقرار شود و اشغالگران و شرکای آن‌ها از این سرزمین بیرون رانده شوند.

مرداد ۱۴۰۴ / ۳۱ جولای ۲۰۲۵


منابع
‏ • Amnesty International. (2022). Iran and Pakistan: Ethnic Discrimination and State Violence Against the Baloch.
‏ • Human Rights Watch. (2023). Pakistan’s Missing Persons and Baloch Activist Crackdown.
‏ • International Crisis Group. (2018). China’s Belt and Road Initiative in Pakistan: CPEC’s Implications for Balochistan.
‏ • Small, A. (2015). The China-Pakistan Axis: Asia’s New Geopolitics. Oxford University Press.
‏ • UNDP Iran. (2023). Provincial Human Development Index Report.
‏ • UN Declaration on the Rights of Indigenous Peoples. (2007).
‏ • Human Rights Commission of Pakistan (HRCP). (2022). State of Human Rights in Balochistan.
‏ • Mir, H. (2022). Exploitation of Baloch Resources in the Name of Development. Balochistan Times.
‏ • Baloch, M. (2020). Colonial Legacy and the Partition of Balochistan. Journal of Decolonial Studies.

“”””””””””””””””””””””””””””””””
‏Links:
‏‎برنامہ و اساسنامہ حزب بلوچستان راجی تپاکی:
‏https://t.me/Partybns/1402
‏‎صفحہ اینترنتی حزب بلوچستانء راجی تپاکی:
‏Www.partybns.org
‏‎▪️کانال تلگرام حزب بلوچستان راجی تپاکی:
‏T.me/partybns
‏‎▪️اینستاگرام حزب بلوچستان راجی تپاکی:
‏Instagram.com/partybns.official
‏‎ صفحہ تلگرام سھاب (سازمان ھماھنگ کنندہ اعتراضات بلوچستان):
‏https://t.me/SahabBalochistan
‏‎ صفحہ تلگرام خبرگزاری رصد بلوچستان:
‏https://t.me/rasadbalochistan
‏‎سایت کمپین حقوق بشر بلوچستان – برای عدالت و برابری
‏https://bhrcampaign.com/