نویسندہ؛ مُھیم بلوچ-سرخوش
تاریخ؛ ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۵
مفهوم نژادپرستی چیزی بیش از تعصب ساده است؛ ترکیبی
است از تبعیض‌های نهادی، محرومیت‌های اقتصادی و اجتماعی و تعصبات فرهنگی که بر اساس ملیت، مذهب یا زبان افراد اعمال می‌شود. در سال‌های اخیر توجه به شدت این پدیده در ایران زیاد شده، به خصوص در زندگی روزمره
ملل غیر فارس و ادیان متفاوت از شیعه
گزارش‌های بین‌المللی متعدد ایران را جزو کشورهایی می‌دانند که وضعیت برابری نژادی در آن‌ها رضایت‌بخش نیست. برای مثال وب‌سایت World Population Review ایران را در فهرست کشورهایی با نمره پایین در شاخص برابری نژادی آورده است. همچنین یک نظرسنجی منتشر شده در The Standard نشان می‌دهد درصد قابل توجهی از پاسخ‌دهندگان ایرانی مایل نبوده‌اند همسایه‌ای با نژاد متفاوت داشته باشند. این داده‌ها، اگر چه لزوماً تمام واقعیت را نشان نمی‌دهند، اما هشداردهنده‌اند و بیانگر این‌اند که در جامعه ایران نگرش‌ها و رفتارهایی وجود دارد که تبعیض را تقویت می‌کنند.
اقلیت‌های ملی و مذهبی در ایران سال‌هاست تجربه نابرابری را در ابعاد مختلف زندگی دیده‌اند. تبعیض تنها به تعصب فردی محدود نیست؛ در ساختارها و نهادهای دولتی نیز قابل مشاهده است. گزارش کمیته حذف تبعیض نژادی سازمان ملل متحد (CERD) بارها به تبعیض ساختاری علیه اقلیت‌های ملی و مذهبی در ایران اشاره کرده است. ایران با اینکه عضو کنوانسیون بین‌المللی مبارزه با تبعیض نژادی است، اما اجرای کامل قوانین مربوط با چالش‌های عملی روبروست. دیده‌بان حقوق بشر و فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر در گزارش‌هایشان محدودیت‌هایی در دسترسی ملل غیر فارس و اقلیت ھای مذھبی به رسانه، آموزش، اشتغال و خدمات عمومی مستندسازی کرده‌اند—مسائلی که برای عرب‌ها، کردها، بلوچ‌ها و ترکمنان به‌شدت محسوس است.
ابعاد اقتصادی و اجتماعی تبعیض در استان‌هایی که اکثراً اقلیت قومی در آن‌ها زندگی می‌کنند بیشتر دیده می‌شود. در استان‌هایی همچون سیستان و بلوچستان و کردستان شاخص‌های توسعه انسانی پایین‌تر از میانگین کشور است؛ مدارس، بهداشت، زیرساخت‌ها و فرصت‌های شغلی در این مناطق اغلب کمتر از حد کافی‌اند. بررسی‌هایی همانند آنچه که در کتاب «از مرز به مرز» آورده شده نشان می‌دهد سیاست‌های مرکزی با تمرکز بر هویت فارس‌محور و محدود کردن زبان مادری موجب شده‌اند حقوق آموزش و بهره‌مندی اقتصادی برابر برای همه ملل تأمین نشود. در بخش قضایی نیز گزارش‌هایی موجودند که اقلیت‌های ملی و مذهبی در معرض احکام سنگین‌تر نسبت به جمعیت‌شان‌اند؛ برای مثال مطالعات نشان داده‌اند که بلوچ‌ها، عربھا و کردها در آمار اعدام‌ها سهم نسبتاً زیادتری دارند.
نیمی از شدت این تبعیض‌ها ریشه در فرهنگ دارد؛ ناسیونالیسم مرکزگرا که هویت فارس و مذهب شیعه را به عنوان هویت غالب در نظر گرفته است، باعث شده بسیاری از هویت‌ها و زبان‌ها و باورهای دیگر احساس طرد شدن کنند. این دیدگاه در دوره‌های تاریخی مختلف—از دوره پهلوی تا جمهوری اسلامی—تأکید بر یکپارچگی ملی همراه با تشدید فشار بر زبان، مذهب یا هویت ملل غیر فارس بوده است.
گفتنی است مقایسه با دیگر کشورها نشان می‌دهد که ایران وضعیت بدتری نسبت به برخی کشورها دارد، اما مقایسه دقیق دشوار است چون کشورهای مختلف با تاریخ، ترکیب ملی، جمعیت مهاجر، قوانین حقوق بشر و سیستم عدالت متفاوت‌اند. در برخی کشورها برخورداری از قانون برابرتر یا سازوکار نظارتی بیشتر است؛ در برخی دیگر تبعیض‌ها شاید کمتر آشکار باشند اما عمیق‌تر باشند.
واقعیتی که نمی‌توان انکار کرد این است که نژادپرستی در ایران وجود دارد و تأثیر آن بر زندگی روزمره ملل غیر فارس و اقلیت‌های مذھبی ملموس است. برای مقابله با آن ضروری است که دولت و جامعه هر دو مسئولیت بپذیرند. پذیرش واقعیت نخستین گام است؛ سپس لازم است قوانین به صورتی اجرا شوند که عملاً تبعیض را کاهش دهند. آموزش و رسانه باید محیطی بسازند که تنوع ملی و مذهبی را نه به عنوان تهدید، بلکه به عنوان بخشی از هویت جمعی کشور ببینند. توزیع منابع به مناطق محروم‌تر باید عادلانه‌تر باشد تا تفاوت‌های منطقه‌ای کاهش یابند. عدالت قضایی باید برابر باشد و همه شهروندان، بدون توجه به قومیت یا مذهب‌شان، در مقابل قانون یکسان تلقی شوند.
برای اثبات نژادپرست بودن ایرانی ھا(فارس زبانان) بہ گزارشھای معتبر نھادھای بین المللی زیر شما را ارجاع می دھم:
داده‌های کمّی بین‌المللی دربارهٔ ایران
1. Human Rights Watch — «World Report 2025»
گزارش HRW نشان می‌دهد که دولت ایران در مواردی مرتکب جرم علیه بشریت شده است، به ویژه در مورد اقلیت بهایی. این گزارش همچنین موارد تبعیض، بی‌عدالتی در دادگاه‌ها، و ضعف در حمایت از حقوق زنان و آزادی‌های مدنی را برجسته می‌کند.
2. نقش اقلیت‌ها در تحرکات مدنی و تخلف تبعیضی (دفاتر سازمان ملل)
دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد در گزارشی در اوت ۲۰۲۴ می‌گوید اقلیت‌های ملی و مذهبی در ایران بیش از دیگران تحت تأثیر سرکوب‌ها و محدودیت‌ها هستند و در تحرکات مدنی و اعتراضات سهم چشمگیری داشته‌اند، اما با برخوردهای نامتناسب مواجه شده‌اند.
3. گزارش «هیچ تبعیضی بهتر نمی‌شود؛ بدتر شده است» – World Justice Project
این سازمان نشان می‌دهد که در سطح جهانی، تبعیض‌ها رو به افزایش است و کشورها در مؤلفه «برابری در برخورد قانونی / عدالت کیفری / حقوق مدنی» نمره پایین‌تری گرفته‌اند. اگرچه ایران به طور خاص در آن گزارش رتبه دقیق در این مؤلفه ذکر نشده است، اما کلیتی از وضعیت نامطلوب دیده می‌شود که ایران نیز بخش از آن است.
4. گزارش عفو بین‌الملل — «Iran: Human rights in Iran: Review of 2024/25»
عفو بین‌الملل در این گزارش به نقض حقوق بشر، محدودیت آزادی‌های مدنی، رفتار تبعیض‌آمیز با اقلیت‌ها، و سرکوب آزادی بیان و تجمعات اشاره کرده است. گزارش شامل تحلیلی است که نشان می‌دهد سیستماتیک بودن برخی سیاست‌ها و برخوردها چگونه اقلیت‌ها را تحت تأثیر قرار داده است.
سئوال اساسی این است؛ آیا ماھا با این جماعت نژادپرست، خودبرتربین اغلب دارای صفات غیر انسانی بہ دموکراسی خواھیم رسید؟ جواب سئوال مشخص است۰ بندہ خوشبین نیستم! شما چطور؟
