دامەزرێنەری پادشایەتی میدیا (دیاكۆ) و (كاوە)ی ئاسنگەر یەك كەسایەتین

مەهدی كاكەیی

ناوی دامەزرێنەری میدیا (دیاكۆ) نەبووه، بەڵكو ئەم ناوە نازناویەتى، كە بە زمانی مادەكان بە واتای (سەرۆكی ناوچە) دێت [1]. وشەی (دیاكۆ) پێكهاتووە لە دوو وشە، (دهيو) كە واتاكەی (هەرێم)ە و لە زمانی كوردی بۆتە (دێ) [1]، و وشەی (ئاكۆ) كە واتاكەی (سەرۆك) یان (پێشەوا)یە. بە تێپەڕبوونی زەمانە، پیتی (ا) و (ك) لە ناو وشەی (ئاكۆ)، شوێنەكانیان گوێزراونەتەوە و چوونە شوێنی یەكتر، و بەم شێوەیە وشەی (ئاكۆ) بۆتە (كاو). گوازتنەوەی پیت لە ناو وشەی كوردیدا ئاساییە، بە نموونە كورد هەن و منیش یەكێكم لەم كوردانە، لە جیاتی (دەروێش) دەڵێن (دەورێش)، و دەبینین لە ناو ئەم وشەدا پیتی (ر) و (و) شوێنەكانیان گۆڕیە و چوونەتە شوێنی یەكتر. هەروەها ئەگەر تەماشی نووسینەكانی مامۆستا (جەمال نەبەز) بكەین، دەبینین لە جیاتی (ملیۆن) وشەی (ملوێن) بەكاردەهێنێت و ئەمەیش هەمان گوازتنەوەی پیتە لە ناو وشەی كوردیدا. پیتی (ه) كە لە كۆتایی وشەی (كاو) هاتووە، و بۆتە (كاوە)، كە وابێت واتای (كاوە) دەبێتە (سرۆكەكە) یان (پێشەواكە). بەم جۆرە ناوی پادشای ماد (دياكو) هاتۆتە ناو ئەفسانەی نەورۆزەوە و بۆتە (كاوه)ى ئاسنگەر و قارەمانی ئەفسانەكە.لێرە دەخوازم ئاماژە بۆ ئەوە بكەم، كە ئەو توێژەرە بیانییانە كە بە باشی زانیارییان نیە لەبارەی زمان و كولتور و میتۆلۆژیا و دینە كوردییەكان، ناتوانن لێكۆڵینە و توێژیین بە شێوەیەكی زانستیانە بكەن، و ئەم كارانە تەنها توێژەرانى كوردی بەباشی سەریان لێیان دەردەچێت و دەتوانن بە شێوەیەكی زانستیانە و ڕێكوپێك بیكەن.

سەرچاوەكان1.

الدكتور جمال رشيد أحمد. دراسات كردية في بلاد سوبارتو. بغداد، 1984، صفحة 39