ترجمه
کوردها در ایران بر خلاف کوردها در ترکیه، سوریه و عراق گویا هنوز هدف مشخصی را برای خود تعریف نکرده اند. کوردهای عراق برای نابودی دولت اسلامی کمک کردند و سال گذشته رفراندوم ناتمام استقلال را برگزار کردند. کسردها در سوریه نیز همچنان کنترل بسیاری از شمال سوریه را در دست دارند و تبدیل به یک موضوع جدی مخالفت میان ترکیه و ایالات متحده شده اند که ایالات متحده از آنها علیه رژیم اسد حمایت می کند. ارتش ترکیه به شمال سوریه حمله کرد تا گروه های مبارز کورد را از مرز ترکیه دور کند. اما کوردها در ایران در مقایسه با آنها آرام(منفعل) بوده اند. ولی مطمئنا، آنها چندین دهه است که در قیامی با وسعت کمتری با رژیم ایران درگیر هستند اما برای مدت زمان طولانی است که این شورش با توان کمتر از پتانسیل خود باز داشته شده است. با این حال به نظر می رسد تغییراتی اتفاق افتاده است.
ایالات متحده به طور یکجانبه از قرار داد برجام، که بیشتر به عنوان معامله هسته ای ایران شناخته می شد، کناره گیری کرد. احتمالا این یک اتفاقی نیست. واشنگتن در ماه‌های جاری، ابتدا دو دسته از تحریم ها را علیه رژیم ایران مجددا اعمال کرد، و این امر منطقی است که ایالات متحده به منظور دستیابی به بی ثباتی رژیم، از ابزارهای دیگر – به جز اقتصاد، مثلا از جنگ مستقیم اما کوتاه مدت – به منظور بی ثباتی رژیم استفاده کند. این دلیلی است که باور کنیم ممکن است کوردها نیروی مؤثری باشند.
کردهای ایران چه کسانی هستند؟
حدود ۸ میلیون تا ۱۲ میلیون در ایران به عنوان کورد (بین ۱۰ تا ۱۵ درصد جمعیت کشور) شناخته می شوند، کوردها دومین گروه اقلیت در ایران را بعد از آذری ها تشکیل می دهند. آنها از لحاظ اتنیکی متفاوت از اکثریت ایرانی ها هستند، و بر خلاف عمده مردم، آنها سنی هستند. برای چندین دهه است که کوردها در ایران، همانند کردهای دیگر کشورها، برای خودمختاری یا استقلال، فعالیت داشته و اغلب با خشونت جواب دادە شدەاند.
به طور خلاصه آنها با تشکیل جمهوری مهاباد در سال ۱۹۴۶، که تنها دولت مستقل کورد است، به هدف خود دست یافتند. جمهوری مهاباد قبل از اینکه ارتش ایران آن را از بین ببرد تقریبا ۱۱ ماه طول کشید و پس از آن بسیاری از رهبران و اعضای گروه نوپایی به نام حزب دموکرات کوردستان ایران یا PDKI که تازه تشکیل شده بود را دستگیر و اعدام کرد.
مبارزات کوردها زنده ماند و مبارزه در دهه ۱۹۶۰ با انفجار خشونت آمیز پس از انقلاب ۱۹۷۹، از سر گرفتند. اما در سال ۱۹۹۶ به خاطر ترور رهبر آن توسط رژیم مجبور شد آتش بس یک جانبه را اعلام کند. یک گروه جدید، حزب حیات آزاد کردستان یا PJAK، پرچم مبارزه را در سال ۲۰۰۴ احیا کرده است. در آوریل ۲۰۱۶، PDKI حملات خود را دوباره آغاز کرد. تاکنون اینان عمده‌ترین و مهمترین گروه های کورد ایران هستند.
روابط آنها با سایر کشورهای منطقه بسیار پیچیده است. شایعه شده است که PJAK با حزب کارگران کوردستان، یا PKK، یک گروه مبارز در جنوب شرقی ترکیه و شمال سوریه هماهنگ شده است که دولت ترکیه آن را یک سازمان تروریستی می داند. ایران سال هاست اسرائیل را به حمایت از PJAK متهم کرده است. و در طول جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ ، رژیم صدام حسین PDKI را با تسلیحات و تجهیزات لازم برای ایجاد هرج و مرج در ایران تجهیز کرد.
کمی جای تعجب دارد که ایران فعالیت سازمان های کوردی ایران را در داخل کشور ممنوع کرده است. در عوض آنها اردوگاه خود را در مکان های دیگری قرار داده اند که عمدتا در منطقه مستقل کوردی شمال عراق است.
منطق استراتژیک
تابستان گذشته، پیش از اینکه جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی به اداره دونالد ترامپ بپیوندد، او به استیو بنون، استاد ارشد کاخ سفید، به طور مختصر در مورد سیاست دولت ایران به دولت ایالات متحده توصیه هایی ارائه داد. در آن، بولتون توصیه کرد ” ایالات متحده از آرمان های ملی کورد، از جمله کوردها در ایران، عراق و سوریه” و ” کمک به بلوچ ها، اعراب خوزستان، کوردها و دیگر ملیت ها” حمایت کند. آیا ایالات متحده میتواند از این مشاوره پیروی کند؟
در دوران ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش شایعاتی مبنی بر اینکه ایالات متحده به PJAK در برابر ایران کمک می کند، وجود داشت. رسانه های ایران ادعاهای مشابهی را هم در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما کردند در مورد این که ایالات متحده و اسرائیل تجهیزات و کمک های مالی PJAK را تامین می کنند.
همچنین یک منطق استراتژیک خاص نیز وجود دارد. دولت ایران با افزایش مخالفت ها و تداوم اعتراضات در داخل روبرو است. آن ها همچنین تحت فشار مالی هستند و همینطور تلاش می کنند تا هم برای ماجراجویی های خارجی سرمایه تامین کند و هم برای ارام کردن اعتراضات داخلی از سرمایه گذاران داخلی استفاده کنند. با این حال هیچ یک از این فشارهای اقتصادی جنگ طلبی رژیم ایران را در مواجه با ایالات متحده تغییر نداده است. (اگر چه درست است که بیشتر تحریم های فلج کننده ایالات متحده – همانند ممنوعیت صادرات محصولات نفتی ایران – تا اوائل نوامبر تأثیری نخواهد گذاشت.)
با توجه به تمام تهدیدهایی که رژیم ایران در حال حاضر با آن مواجه است، حقیقتا افزایش خشونت توسط مبارزان کورد در ایران بیشتر از یک شوک (رکورد) به بدنه رژیم است. ایالات متحده در حال حاضر به اقتصاد ایران فشار وارد می کند؛ وحمايت از شورشيان کورد اين امکان را فراهم ميکند که فشار امنيتی خود را نيز پیاده‌سازی کند. هدف ایالات متحده، لزوما تغییر رژیم (به معنای کلاسیک آن) نیست. در عوض، تمایل آمریکا در مواجه با ایران این است که مجبور شود تلاش خود را برای ایجاد نفوذ از طریق نیابتی های خود در سراسر خاورمیانه کنار بگذارد.
در ادعاهای حزب pdki، روی آوردن مبارزان جدید رو به رشد و منظم، گزارش داده است و تعداد زیادی از مبارزین در پیشمرگه در ایران در طول سال به آن ها اضافه شده اند – و می‌توانند با پشتیبانی ایالات متحده، نیروهای امنیتی داخلی رژیم را متزلزل کنند.
همه چیز منطقی بنظر می‌آید ، اما چگونه آن را در زمین واقعیت می بیند؟
یک نیروی متحد و مصمم
در سال ۲۰۰۶، وزارت امور خارجه ایالات متحده دفتر امور مربوط به ایران را تاسیس کرد که اهداف آن عبارتند از: “رسیدن مردم ایران برای حمایت آنها از آرزو برای آزادی و دموکراسی”. در ۱۲ سال گذشته، تا تابستان پیشین هيچ مسئولی با رهبری PDKI – قديميترين و بزرگترين سازمان كردهاي ايران تا این تابستان ملاقاتی نداشته اند. دبیرکل PDKI مصطفی هیجری در اواسط ماه ژوئن در واشنگتن با دعوت دولت ترامپ حضور پیدا کرد – یک واقعیت است که به خودی خود غیر معمول نیست. اما پس از آن او با استیو فاگین، مدیر ارشد OIA ملاقات کرد. چند روز پس از ملاقات آن ها، فاگین به عنوان مشاور عمومی گسترش کنسولگری جدید ایالات متحده در اربیل – پایتخت کوردستان عراق منتخب شده است، جایی که گروه های کوردی ایران حضور زیادی آنجا دارند، منصوب شد. این یک انتساب بی معنی نیست: هنگامی که تکمیل شود، این کنسولگری بزرگترین در نوع خود در جهان خواهد بود (51 هکتار، هزینه پیش بینی شده برای ساخت 600 میلیون دلار).
در عین حال، به نظر می رسد که ایالات متحده قصد دارد نفوذ خود را در فرودگاه باشور، واقع در منطقه حریر در استان اربیل، که تنها حدود 40 مایل (65 کیلومتری) از مرز ایران فاصله دارد، گسترش دهد. با این وجود این یک واقعیت است که ایالات متحده قصد دارد تا حضور نظامی خود را در عراق کاهش دهد. بر اساس گزارش رسانه کوردی روژ نیوز ، در 20 جولای در حریر پس از آنکه ایالات متحده آمریکا سفر به کوه های مشرف به فرودگاه را ممنوع کرد، اعتراضاتی به وجود آمد. معترضان میگفتند که دولت محلی مالکیت مزرعه هایی را که آنها برای کشاورزی و دام داری استفاده می کنند، را از آنها میگیرد. و آنها را مجبور به فروش دام خود و تبدیل زمین ها به اردوگاه نظامی ایالات متحده می کند. بعضی از ساکنین معتقدند که ایالات متحده قصد دارد در این محل علاوه بر فرودگاه یک سربازخانه نظامی هم بسازد.
با توجه به دیدار آقای هجری، یک منبع نامشخص از یک تحلیلگر آمریکایی که با این گفتگوها آشنا بود، به سایت خبری المنور گفت که ایالات متحده می خواهد بداند “آیا کوردها یک نیروی متحد و جدی هستند”. اگر اتحاد آمریكا برای آنها امیدوار کننده باشد، ممکن است یک شانس باشد. روز قبل از سفر هجری، PDKI گزارش داد که برای ایجاد نوعی نهاد بین سازمانی که سازمان های مختلف کورد را قادر می سازد تا فعالیت های خود را به طور موثر تر هماهنگ کنند، با دیگر نمایندگان سازمان ها بحث و ملاقات داشته است. گروه های متعددی که قبل از سال 2017 تشکیل شده اند، یک کمیسیون مشترک برای مدیریت بهتر اطلاعات را ایجاد کرده اند، بنابراین این ابتکار احتمالا بیشتر و فراتر از آن چیزی است که قبلا به دست آمده است.
باید اشاره کنیم که دو هفته پس از سفر آقای هجری، PJAK همکاری و اتحاد بیشتر میان گروه های کرد ایران را پیشنهاد کرد از جمله ایجاد یک آژانس رسانه ای برای پوشش همه احزاب کورد ایران (هر حزب در حال حاضر دارای سازمان رسانه های خود است) که با مخالفت PDKI و دیگر سازمان ها روبرو شد. اما بر اساس اقدامات قبلی خود، PDKI به وضوح مخالف وحدت نیست. به احتمال زیاد، آن ها با وحدت بر اساس شرایط PJAK مخالف هستند. چون این گروه ها دیدگاه های متفاوتی برای مبارزه دارند. غلبه بر این تفاوت ها آسان نیست، اما با توجه به ضعف ایران و تحریک بالقوه ایالات متحده نسبت به آنها ، شانس آنها نیز در حال حاضر از هر زمان دیگری بهتر است.
کوردهای، سوریه، ترکیه و عراق نقش مهمی در جنگ های اخیر در خاورمیانه ایفا کرده اند. در حال حاضر، به نظر می رسد که کوردهای ایران نیز دارند توجه دولت هایی که مایل به ایجاد تعادل قدرت در منطقه هستند را به خود جلب می کنند.
