٥٠٠٠ سال جدایی ژنتیک گروەهای اتنیکی در جغرافیای ایران

خلاصه

مطالعه پیش رو نشان میدهد که در طول ٥٠٠٠ سال گذشته ملت های جغرافیای کنونی ایران هیچگاه ممزوج و مختلط نشدەاند، به عبارت دیگر تفاوت فرهنگی زبانی و احتمالا هویتی چنان زیاد بودە است که مثلا ژن و ژنتیک کوردها با فارسها یا سایر گروه ها باهم ترکیب (به شیوه ازدواج و یا دیگر شیوەها) نشدەاند. در حقیقت گویا چندین کشور اتنیکی در جغرافیای کنونی ایران بدون تعامل جدی باهم در ٥٠٠٠ سال فقط همسایه یکدیگر ماندەاند.

گزارش مطالعه علمی

یک تیم تحقیقاتی بین المللی از دانشمندان دانشگاه کلن ، آلمان ، دانشگاههای ایران و دانشگاه سیدنی استرالیا ، نشان داده است که جمعیت امروز ایران از گروه های قومی کاملاً ناهمگن (مجزا و متفاوت) تشکیل شده است ، که دارای درجه بالایی از جدایی و تفاوت ژنتیکی هستند. این جدایی در بسیاری از موارد ، به هزاران سال بر می گردد. نتایج به دست آمده از اولین خصوصیات ژنتیکی ژنومی جمعیت ایران توسط این تیم ، در PLOS Genetics با عنوان “تنوع ژنتیکی و ناهمگونی جمعیت ایران” منتشر شده است.

محققان اطلاعات و داده های ژنتیکی ١٠٢١ داوطلب را که والدین و پدربزرگ و مادربزرگ خود را متعلق به یکی از ١١ گروه قومی برگزیده ایرانی معرفی کرده اند ، از جمله گروه های بزرگی مانند فارسها، آذریها ، و گروەهای دیگر مانند اعراب ، بلوچ ها ، گیلاکی ها و کوردها را تجزیه و تحلیل کردند. این داوطلبان از سراسر ایران نمونه برداری شدند. دانشمندان دریافتند که به عنوان مثال فارسها و کوردها دارای تفاوت ژنتیکی درون گروهی هستند که بزرگتر از نمونه بین خود آلمانی ها است. با این حال ، کلیت ژن هر یک از این گروەها حداقل در طول ٥٠٠٠ سال گذشته بدون تغییر باقی مانده است، به عبارت دیگر این گروەها کمترین آمیختگی ژنتیکی را داشتەاند، تا جایی که احتمالا در تمام ١٠٠٠٠ سال گذشته بدون تغییر عمده باقی مانده است. برای تشریح این موضوع میتوان مثال زد که جمعیت آلمان امروزی احتمالاً تنها حدود ١٠ تا ٢٠ درصد از ژن آنها از نیاکان شکارچی و غارنشین که از ١٠٠٠٠ سال پیش در اروپای غربی و مرکزی ساکن بوده اند ، حفظ کرده است. بعلاوه ، بریتانیایی ها و ایتالیایی های شمال از نظر ژنتیکی شباهت بیشتری با هم دارند تا گروەهای قومی در داخل ایران باهم. مایکل ناتناژل بیان میکند: “این جای تعجب داشت.” “تا همین اواخر ، بسیاری از دانشمندان فرض می کردند که تنوع ژنتیکی در بین ایرانیان امروزی کاملاً همگن [و مختلط] است.”

علاوه بر این ، محققان این تحقیق داده های ژنومی که جمع آوری کرده اند را در مقایسه دیگر با داده های منتشر شده از دیگر جمعیت های زنده انسانی، تقریباً ٨٠٠ نمونه از باقیمانده خاک اجساد نشات گرفته از افرادی که در منطقه و فراتر از هزاران سال پیش زندگی می کردند قرار داده اند. مایکل ناتناژل خاطرنشان کرد: اطلاعات ژنتیکی از ایران به ویژه ارزشمند است زیرا جای خالی داده های مربوط به نماینده جمعیت کثیری را در یک منطقه مهم جهان پر می کند. مجموعه داده های تولید شده و الگوی آنها جهت تحقیقات بیماری های ژنتیکی نادر و شایع با ارزش است و به روشن شدن مسیر و جهت مهاجرتهای گذشته کمک خواهد کرد.

[جغرافیای] ایران از زمان پراکندگی انسانهای مدرن از آفریقا در چهارراه مهاجرت قرار داشته و در هزاره های گذشته تاثیر فرهنگی و سیاسی بارزی در غرب و آسیای مرکزی داشته است. با وجود این ، با وجود وسعت و موقعیت جغرافیایی و نفوذ فرهنگی گذشته ، این کشور تا حد زیادی نقطه کوری برای مطالعات ژنتیکی جمعیت بشر بوده است و در نتیجه گزارشات ژنتیکی متفرق و پراکندەای در مورد این کشور به وجود آمده است.

در هزاره گذشته ، ایران بارها و بارها موج ورود مهاجر را تجربه کرده است: زبان هندی-اروپایی کلام بسیاری بودە کە در آنجا مستقر شدند ، اعراب در قرن هفتم وارد این سرزمین شدند و بعداً مردم ترک زبان از آسیای میانه به این جمعیت اضافه شدند. در نتیجه جمعیت امروز ایران شامل گروەهای قومی ، مذهبی و زبانی زیادی میباشد به درجات متفاوتی اختلاط کردەاند.

به عنوان مثال به نظر می رسد که ساکنان جزایر خلیج فارس بارها و بارها گروه های خارجی را از خارج از ایران دریافت کرده اند. ناتناژل گفت: “این با گزارش های تاریخی مبنی بر تجارت در دریا در جریان هزاره های گذشته مطابقت مینماید.” “همچنین ، برخی از گروهها زبانهای گروههای تازه وارد را جایگزین کردەاند. این نشان می دهد که گروه بیرونی فقط جمعیت محلی را جابجا نمی کردند بلکه با آنها مخلوط می شدند.” این مطالعه با ترکیب یافته های باستان شناسی با آخرین فن آوری ها در شناسایی ژنوم ، شواهد منظمی از این الگوهای مهاجرت و سکونت را توجیه میکند.

پانوشت

کنت دو گوبینو در کتاب نابرابری نژادهای بشری[i] ، جغرافیای ایران را بە شش ملت تقسیم کردە است، فارس ها، کوردها، ترکها، اعراب، یهودیان و زرتشتیان. در جای دیگر مینورسکی تاریخ جغرافیای ایران را جنگ دائم بین ترکهای خانه بدوش و غیرمهاجران ساکن کە مانند آب و روغن باهم سازگاری ندارند توصیف میکند. برخی از مردم شناسان چون ادوارد براون بر این باورند کە جغرافیای کنونی ایران تاریخا بر جنگ و کشمکش استوار است و حیات این جغرافیا بر جنگ متکی است. در طول تاریخ، حاکمان ایران نتوانستند همانند ترکیه و یا سایر کشورها آسیمیلاسیون زبانی را به طور کامل پیش ببرند، لذا تنها شیوه اجرای پروژه ایران فرهنگی و ایجاد شبه و غشی نمودن ساختار و هویت های فرهنگی کنونی و سعی در تقلید و اجرای تئوری دیگ پخته (melting pot) بودە است.

گردآوری و ترجمه
پژواک کوکبیان

سرچشمەها

[i] Gobineau, “ The Inequality of the Human Races”, London 1915, p.29

مقاله لاتین

https://medicalxpress.com/news/2019-09-genome-iran-population-heterogeneous-previously.html