گلوله‌ها مرز نمی‌شناسند

ابراهیم علیپور

کولبران کالاهایی مانند لوازم خانگی، تلفن همراه و لباس را بر پشت خود از طریق زمین‌های ناهموار از عراق و ترکیه به کوردستان ایران حمل می‌کنند. آنها در شرایط فوق‌العاده سخت، با پول بسیار کم و با خطر جانی – هم از جانب عوامل طبیعی و هم از جانب مقامات – کار می‌کنند.

بسیاری از کولبران به تجارت مرزی قانونی، برخی دیگر به کالاهای “منطقه خاکستری” (مانند کالاهایی که از پرداخت عوارض واردات معاف هستند) و تعداد کمی به محصولات غیرقانونی مانند الکل مشغول هستند. دولت ایران واردات بسیاری از کالاهای مصرفی را ممنوع یا محدود می‌کند و ادعا می‌کند که این کار برای محافظت از تولید محلی، خودکفایی و صرفه‌جویی در ارز خارجی در مواجهه با تحریم‌های غرب است. اقلامی که غیرضروری تلقی می‌شوند، و همچنین محصولاتی که می‌توانند به صورت محلی تولید شوند، ممکن است وارد نشوند یا ممکن است تعرفه‌های بالایی بر آنها اعمال شود. ممنوعیت‌ها و تعرفه‌های بالا، چنین کالاهایی را برای اکثر مردم ایران غیرقابل دسترسی یا غیرقابل تهیه می‌کند. تجارت کولبری منجر به دسترسی بیشتر و مقرون به صرفه‌تر شدن چنین محصولاتی می‌شود.

کوله‌های کولبران می‌تواند حدود ۵۰ کیلوگرم (گاهی چهار برابر این مقدار) وزن داشته باشد و عبور از مرز به طور متوسط هشت تا ۱۲ ساعت طول می‌کشد. آنها که عمدتاً بین ۱۲ تا ۶۵ سال سن دارند، ممکن است برای انجام کاری بسیار خطرناک، تنها ۱۰ تا ۱۳ دلار آمریکا در هر سفر درآمد داشته باشند. کولبران معمولاً اواخر شب حرکت می‌کنند تا در ساعات اولیه صبح از مرز عبور کنند. آنها با سرمای شدید، بهمن و هوای بد مواجه می‌شوند و بسیاری از آنها در اثر سقوط از صخره‌ها جان خود را از دست داده‌اند. مین‌های باقی مانده از جنگ ایران و عراق خطر بیشتری ایجاد می‌کنند و کولبران در معرض تیراندازی نیروهای امنیتی و گشت‌های مرزی قرار می‌گیرند. خبرگزاری کردستان گزارش می‌دهد که بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۴ حداقل ۲۴۶۳ کولبر از مناطق کوردستانی تحت سلطه ایران شامل کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی کشته یا زخمی شده‌اند.

به حاشیه راندن ملت کورد در ایران برای دهه‌ها – از نظر قومی، فرهنگی و اقتصادی – بر دسترسی مردم کورد به خدمات اساسی مانند مسکن و آموزش تأثیر گذاشته و به معنای بیکاری گسترده در منطقه است که بسیاری را به کولبری سوق می‌دهد. علاوه بر این، بسیاری از کولبران این فعالیت را مشروع می‌دانند – از اوایل قرن بیستم، کوردستان بین ایران، عراق، ترکیه و سوریه تقسیم شده است و مردمان کورد هر بخش با دیگر کوردهای در آن سوی مرزهایی که به رسمیت نمی‌شناسند، احساس پیوند می‌کنند.

سرچشمه

https://www.worldpressphoto.org/collection/photo-contest/2025/Ebrahim-Alipoor/1