عطا جمالی
(در رابطە با پیام نوروزی عبداللە اوجالان)
8 – 10 minutes
سیاست ایجاد همنوایی میان گوسفند و گرگ نیست بلکە تشخیص و تثبیت آبشخور مجزای گرگها و گوسفندهاست، یعنی هر تصوری از این همنوایی یا از اختلال روانی است یا تلاش جهت تحمیق بیشتر تودەها است.
هرگاه بیشترین سخن از عدالت، آزادی و برابری بە میان آمد باید انتظار حیلەای نو داشت، مفاهیمی کە چیزی بیش از ابزار هیپنوتیزم تودەهای آرمانگرا و بی حس شدە در برابر درد نیست، هیپنوتیزمی کە بە منظور بە خواب بردن حافطەی تودەها و القای فارغ از مقاومت خواستەهای صاحبان قدرت بە آنهاست، مفاهیمی ماورایی کە در فراغت اندیشە بە سراغ بشر میآیند.
میگویند در بازی تنیس هرگاه خواستی حریفت را تضعیف کنی تحسینش کن و این شاید همان مکانیزمی است کە در چند ماه گذشتە در عرصەی سیاست ترکیە در رابطە با مسئلەی کورد از طرف دولت ترکیە در پیش گرفتە شدە است…
شروع گفتگوهای دولت ترکیە در رابطە با مسئلەی کورد، پیام عبداللە اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کوردستان در نوروز 2712 کوردی از جزیرەی امرالی، جزیرەای کە نامش با مسکوت و خاموش کردن مخالفین سیاسی در ترکیەی مدرن عجین شدە است و حضور صدها هزار نفری مردم کورد در تجمع نوروزی دیاربکر، استقبال رسانەهای جهانی برای پوشش رویدادی کە قرار بود تاریخی باشد و همچنین واکنش مثبت بلافاصلەی کاتبان فهرستهای سیاه تروریستی، خۆشبینیهای سادە لوحانەی مفسران سیاسی کورد، شیرین زبانیهای زیرکانەی تحلیلگران تورک و پوزخندهای امنیتی جامعەی جهانی با آویختن بە مضمون آشتی جویانە اما حاکی از تسلیم این پیام، تامل بیشتری میطلبد تا همنشینی واژەگان و رابطەی معانی ذکر شدە با عقبەی مبارزاتی ملت متبوع را بهتر دریابیم.
صلح و صلح طلبی، بیش از آنکە یک حرکت سیاسی قلمداد شود یک ارزش انسانی برآمدە از باورمندی بە حقوق طبیعی میباشد اما در همین حال باید دریافت کە سیاست بازیی است کە ابزار مشخص ندارد و بە همین دلیل هر مفهومی میتواند یک ابزار سیاسی باشد، سیاستی کە همیشە معطوف بە قدرت است مگر اینکە بە سیاست متوهم شدە باشیم، توهمی کە منتج از خلسەی آرمانگرایی و گم شدن در کج و پیچ مفاهیم باشد و البتە بە اضافەی یک توانایی بهت برانگیز در فراموشکاری فجایع.
صلح واژەای است کە در مقابل جنگ می آید و رابطەی آنها یک رابطەی جانشینی است در حالی کە صلح “زیبا” همیشە از زهدان جنگ “پلید” زادە میشود و صلح خود بە خودی وجود نمی یابد، اما جنگ چیست، جنگ، رابطەی متخاصم و ویرانگرانەی میان دو کشوریا دولت بر سر منافع بیشتراست کە صلح یک قرارداد انعقادی مدون با تشخیص جبران دو طرفەی زیانهای واردە بر هرکدام در نتیجەی آن جنگ میباشد، در حالیکە خصومت و خونریزیهای داخل کشوری را نمیشود جنگ محسوب کرد بلکە در ادبیات جنگ آن را نبرد میخوانند و حول محور حق میچرخد و پایان آن نە بر اساس صلح بلکە بر اساس شکست یا تسلیم یکی از طرفین است. و اما صلح جویی مفهومی است در مقابل جنگ افروزی کە لزوما بە صلح نمی انجامد بلکە حاوی تدابیر حق گرایانەای است کە زندگی انسان را ارزشی والاتر از توابع آن میداند، با در نظر گرفتن اینکە صلح جویی یک تاکتیک سیاسی نیست بلکە یک باور فلسفی است پس صلح جویی پس از جنگ طلبی یا شکست است یا عقب نشینی از مطالبەی حقوق.
سیر نزولی مبارزات حزب کارگران کوردستان همگام با سیر صعودی سرکوبهای دولت ترکیە علیە ملت کورد بە یک انحراف اساسی در اهداف مبارزاتی این ملت انجامیدە است، انحرافی کە از مبارزات ناسیونالیستی معطوف بە تشکیل کشور مستقل کوردستان بزرگ بە سوی ضد ارزش قلمداد کردن دولت ملت و نقب زدن از بحث ملتها بە سرزمینها از یک طرف و آب رفتن شعار رهایی یک ملت بە رهایی یک رهبر و گرە زدن سرنوشت یک ملت جاری در زمان بە یک فرد فانی چە سرشار از شاخصەهای کاریزماتیک دیدە میشود، چە بسا این انحرافات خود شکستهایی هستند کە در پوشەی همگامی با روح زمانە فرافکنی میشوند و با جانشین کردن واژەگان دشمن با رقیب و ستمکار با مخالف میخواهد با یک پیام فرهنگهای متخاصم دو ملت را با بازی الیتها در “مدرنیتەی دموکراتیک” جای دهد، تخاصمی کە خود نتیجەی ابزارهای مدرن یک سیستم سیاسی با مشخصەهای دموکراتیک بودە است.
یکی دیگر از نکات مورد تاکید در پیام اوجالان مسئلەی “هستندگی” است کە با پافشاری بر بە سر رسیدن دوران انکار و امحا، میخواهد پایان یک تاریخ و گذار از مرحلەی اثبات وجود ایفای نقش را تئوریزە کند، نقشی کە نە یک ملت بلکە خلقی از خلقهای محسور در جغرافیای یک دولت ملت بر آمدە از “تلاشهای اشغالگرانە و تفرقە افکنانەی امپریالیزم غربی در خاور میانە ” باید برای “امکان زیستی آزاد و یکسان در مزوپوتامیا و آناتولی” نە در کوردستان و تورکیە ایفای نقش کنند. حال سوال این است کە این “هستندگی” کە از سرآغاز تشکیل دولت مدرن تا دمکراسی کنونی ترکیە با انکار و امحا مواجە بودە بر پایە چە فاکتورهایی اثبات شدە و بر اساس چە شواهدی این دوران انکار بە سر رسیدە است؟ استحالەی زبانی و انهدام فرهنگی و ایجاد فوبیای هویت دردهایی هستند کە تا کنون نیز ملت کورد با آن روبرو است و انکار این دردها تنها میتواند ناشی از دو نوع توهم باشد، یکی توهم کاریزماتیک یک رهبر و دومی توهم مبارز بودن پیروان.
توهم کاریزماتیک
توان حسابگری. مدیریت و راهبری همراه با فن بیان و القای مقولات ذهنی برای یک فرد در یک جامعەی تودەای و سازمان نیافتە میتوانند شاخصهایی مهم جهت کاریزما شدن وی باشند، اگرچە این مفهوم بە صورت خود بە خودی دارای بار مثبت یا منفی نمیباشد اما میتواند همچون یک تیغ دو لبە عمل کند. کاریزما تا زمانی کە در شخص ایجاد وظیفە کند میتواند اهرم مهمی جهت پیشبرد اهداف جمعی باشد اما گرفتن ژست کاریزماتیک و رفتارهای پیامبر گونە لزوما وظیفە را رج میزند و کرسی حق را نشانە میرود بە گونەای کە بەتنهایی نقش ارادەی یک خلق یا یک ملت را بازی میکند، کە البتە این خود باز تنها در جوامع تودەای و سازمان نیافتە امکان وجود می یابد، حال با این اوصاف مدرنیتەی دموکراتیک بە چە پایەهایی خلق میشود پرسشی بس جدی است.
توهم مبارز بودن پیروان
تشخیص هدف و تدارک سازوکارهای لازم برای نیل بە هدف لازمەی مبارزە و مبارز بودن است، مخصوصا زمانی کە یک چارچوب مدرن یعنی حزب مد نظر باشد، چارچوبی کە برای عمل سیاسی طراحی میشود، عملی کە معطوف بە قدرت است، قدرتی کە با مفهوم حکمیت عجین است، حاکمیتی کە مستلزم تشکیل حکومت میباشد، حکومتی کە نیازمند متبوعان است و متبوعانی کە مردمند و مردمی کە منطقا باید خاستگاه این حزب باشند. پس بدین صورت هدف یک حزب مبارز باید مجزا از اهداف رهبر آن باشد چون بر پایەی یک اساس نامەی مدون عمل میکند کە در برگیرندەی استراتژیهای کوتاه مدت و بلند مدت آن حزب میباشد و هر گونە دخالت خارج از دستور رهبر، آن را از تعریف حزب خارج و بە دستە تقلیل معنا میدهد. این در حالی است کە دگرگونیها و تغییرات نە در تاکتیکها بلکە در استراتژیهای بلند مدت حزب کارگران کوردستان رابطەی رهبر، مبارزە و مردم را معکوس کردە و مردم را برای مبارزە و مبارزە را برای رهبر میخواهد، مردم در بند برای آزاد شدن رهبر در بند جان میدهند. و این توهمی است کە میشود تحت عنوان توهم مبارز بودن عنوان کرد.
زرتشت خجل
در بخشی از پیام عبداللە اوجالان در نوروز 2712 کوردی خطاب بە “خلق محترم ترکیە” ساکن در آناتولی کهن، بدون اشارە بە مزوپوتامیای کهن و البتە بدون واهمە از اشارە بە اسمی کە محصول مدرنیتەی انکار و امحاگر ملل و خلقهای دیگر ساکن آناتولی و همچنین مزوپوتامیای کهن است یعنی ترکیە، معیار سرزمینی را بی محابا از سر میگذراند و با اشارە بە “پیشینەی هزار سالەی زندگی مشترک کورها و تورکها تحت لوای اسلام” دو قدم بە عقب برمیدارد، یکی حذف بە قرینەی معنوی سرزمین کوردها در آناتولی و دیگری بی حسی تاریخی در برابر نسل کشیهایی کە در این سرزمین هم تحت لوای اسلام و هم تحت لوای مدرنیتە بر سر کوردها آمدەاند، گویی کە پیام آور آشتی برای لبخند زمین میخواهد یک ملت را بە قربانگاه ببرد.
عقب نشینی مرزها
یکی دیگر از نکتەهای تامل برانگیز این پیام سکوت اسلحەها و عقب نشینی نیروهای گریلا بە پشت مرزهای ترکیە است، در حالیکە پشت مرزهای ترکیە در واقع داخل مرزهای کشور دیگری است حال چە مرزهای عراق، چە سوریە و چە ایران و همزمان جامعەی جهانی نیز از این پیام ابراز خرسندی کردە است، جامعە جهانیی کە مدام از قوانین بین الملل و حفاظت از مرزها سخن بە میان می آورد و بر اساس این قوانین هرکدام از کشورهای مذکور میتوانند از مرزهای خود دفاع کنند و با مصونیت کامل از پاسخگویی رفتارهای تا بە امروز دولت ترکیە را با آنها ادامە دهند و البتە این تنها عقب نشینی نیروهای گریلا نیست بلکە عقب نشینی مرزهایی است کە تا بە امروز تحت حاکمیت دولت ترکیە نبودە و از این بە بعد خواهد بود و بدین صورت پیام نوروزی عبداللە اوجالان بیش از دستاوردهای سیاسی دستاورد سرزمینی نیز برای دولت ترکیە در بر خواهد داشت.
بخش دوم پیام سکوت اسلحەها، آغاز مبارزەی دمکراتیک در عرصەی سیاسی است، مبارزەای کە گویا از “امروز” آغاز میشود اما آیا واقعا چنین فضای فرهنگی و سیاسی در ترکیە وجود دارد کە بشود در آن حقوق اساسی کوردها را مطالبە کرد؟ جامعەای کە تورک بودن را در ترکیە ارزش والا میپندارد، جامعەای کە فرزندانش را با جشن و پایکوبی بە سوی “شهید شدن” در جنگ با قندیل بە خدمت سربازی میفرستادند، جامعەای کە در یک فاشیزم کاملا سربستە بە سر میبرد چگونە از “امروز” آمادگی چنین پذیرشی را دارد؟
آشتی و زندگی مسالمت آمیز زیباست اما نە تنها برای کسانی کە دل بە “وی” سپردەاند، آشتی میتواند برای همە زیبا باشد البتە اگر توامان آزادی باشد، آزادیی کە ارادەی صلح را تقویت کند نە صلحی کە خواست آزادی را عقیم نماید.
۱۳۹۲ فروردین ۶, سه‌شنبه
