مترجم: خوشناو قاضی
مرکز همکاری احزاب کوردستان ایران ۲٦/٦/٢٠٢٢
بیانیە:
ما، نمایندگان احزاب سیاسی کوردستان ایران در تاریخ ١١ و ١٢ آوریل ٢٠٢٢، برای بحث و بررسی تغییر و تحول سیاسی ثمربخش در ایران از طریق فدرالیسمی که آمال و آرزوهای کوردها و دیگر گروه‌ها را تامین کند، گرد هم آمدیم. ما معتقدیم که تقسیم قدرت بر اساس قانون اساسی، چشم انداز صلح و سعادت برای همه مردم در ایران را تقویت می‌کند، برابری و مساوات را در بین گروههای ملی/اتنیکی مختلف تضمین می‌کند و مشخصە فرهنگی کثرتگرایانە و چنداتنیکی ایران محفوظ می‌ماند. به منظور نیل بە این اهداف، ما پشتیبانی خود از اصول فدرال زیر در زمینه‌های حکمرانی، فرهنگ و اقتصاد را اعلام می‌کنیم:
حکمرانی:
حکومت از حقوق شهروندان حفاظت می‌کند و فضایی را برای ارتقاء فرهنگی جامعە ایجاد می‌نماید. در چنین فضایی است کە نهادهای خودگردان محلی و بومی می‌توانند مسایل و مشکلات خود را از طریق نهادینە کردن نمایندگی‌های خود و حمایت از منافع محلی ابراز کنند. واحدهای محلی می‌توانند یک هیئت اجرایی، قانونگذاری و قضایی محلی و سازو کاری برای تضمین امنیت نظیر پلیس محلی داشته باشند. واحدهای محلی هم می‌توانند از نمایندگی بین‌المللی برخوردار باشند و در توافقات بین‌المللی شرکت نمایند.
- دولتها باید به این حق افراد متعلق به اقلیتها احترام بگذارند مبنی بر اینکە در سطح ملی و حسب مورد در سطح منطقه‌ای، باید در تصمیم گیری‌هایی که مربوط به اقلیتها یا منطقه‌ای است که در آن زندگی می‌کنند، مشارکت موثری داشته باشند .
- دولتها باید به حقوق گروههای اقلیت‌های ملی و اتنیکی، برای شرکت موثر در حیات اجتماعی از جمله از طریق انتخابات، داشتن دفاتر دولتی و عمومی و مشارکت در سایر عملکردها و فعالیت‌های اجرایی و سیاسی، احترام بگذارند .
- دولت ها باید به حقوق اقلیتها برای تشکل گردهمایی، انجمن‌ها و احزاب سیاسی، احترام بگذارند تا بدین طریق بتوانند منافع خود را دنبال کردە و در تصمیم گیری‌های منطقه‌ای و ملی، بیشترین تاثیر را داشته باشند .
- دولتها باید با توجه شایسته و مطلوب، بهترین شیوه را برای تحقق مشارکت سیاسی موثر اقلیت‌های ملی و گروه های اتنیکی از جمله ترتیبات خودمختاری و استقلال را فراهم کنند.
- دولتها باید به حقوق اعضاء متعلق بە اقلیت‌های ملی و گروههای اتنیکی برای تعیین آزادانە وضعیت سیاسی خود، احترام بگذارند.
- دولتها باید منافع مشروع اشخاص متعلق به اقلیتها را در نظر بگیرند و لازم است هیئت‌های مشورتی و رایزنی با حضور اقلیتها تشکیل شود تا آنها بتوانند در چارچوب‌های قانونی مناسب در برنامه‌ریزی و اجرای سیاست‌های ملی و یا در تنظیم و اجرای برنامه‌های بین‌المللی همکاری و مساعدت مابین دولتها، مشارکت داشته باشند.
- دولتها در زمان اعمال مقررات و قوانین ملی بە جامعه اقلیت، باید آداب و رسوم یا قوانین عرفی آنها را بە طور مناسبی در نظر بگیرند.
- دولتها باید به حقوق جوامع اقلیت برای حفظ و اجرای سنت‌ها، اعمال، رویە‌ها و قوانین شرعی و حقوقی خاص آنها، در مواردی که تناقضی با حقوق بنیادی بشر تصریح شدە در نظام حقوق ملی و حقوق بشر بین‌المللی ندارد، احترام بگذارند.
- دولتها نباید قوانین و مقرراتی تصویب کنند کە بر خلاف حقوق و استانداردهای حقوق بشر بین‌المللی و حقوق بشردوستانە بین‌المللی باشد.
- دولتها باید به حقوق اقلیتها برای مشارکت موثر در امنیت عمومی و عملکردها و فعالیت‌های پلیسی و انتظامی احترام بگذارند.
- دولتها باید در به رسمیت شناختن، نظارت، تنظیم و اجرای معاهدات، توافقات و تمهیدات سازنده دیگر، که با دولتها یا دولت‌های جانشین منعقد می‌شوند، بە حقوق اقلیت‌های خاص، احترام بگذارند و برای حل مسالمت‌آمیز اختلافات برخواسته از اینها با هیئت های بین المللی واجد صلاحیت که مورد تایید همە طرف‌ها است، همکاری کنند.
- دولتها نمی‌توانند قوانین و مقرراتی را تصویب کنند که موجب محدود شدن اختیارات حکومت‌های منطقه‌ای و محلی شدە و یا منافع حکومت‌های منطقه‌ای و محلی را پایمال کند.
- دولتها باید به حقوق گروههای اتنیکی در برقراری و حفظ ارتباط آزاد و مسالمت‌آمیز با سایر اعضای گروه خود و دیگر اقلیت‌های داخل کشور یا در خارج از مرزها نیز با شهروندان کشورهای دیگر کە از طریق منشاء ملی یا قومی یا تعلقات مذهبی یا زبانی با آنها پیوند دارند، احترام بگذارند.
- دولتها باید حقوق اعضاء اقلیتها را برای تشکیل انجمن‌های مشترک و اتحادیه‌های تجاری به رسمیت بشناسند.
- دولتها باید حقوق اعضاء اقلیتها برای آزادی جابجایی در داخل کشور، آزادی انتخاب محل اقامت خود و آزادی برای ترک کشور احترام بگذارند.
- دولتها باید از اقداماتی که موجب تغییر در وضعیت و نسبت جمعیتی گروههای اتنیکی ساکن در یک منطقه می‌شود و حقوق چنین گروه‌هایی را تغییر می‌دهد، اجتناب کنند.
- دولتها باید از سیاست‌ها و یا اقداماتی کە بە هدف جذب و همگون‌سازی اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی، بر خلاف تمایل آنها خودداری کرده و از این اشخاص در برابر هر اقدامی با هدف آسمیلاسیون آنها، حفاظت کنند.
- دولتها باید به حقوق اعضای اقلیت‌های خاص در عدم انتقال و جابجایی بدون رضایت آزادانە و آگاهانە -مگر در موارد و شرایط استثنایی- احترام بگذارند.
- معاهداتی که توسط حکومت فدرال تصویب می‌شود و به طور مستقیم و غیرمستقیم به یک منطقه مربوط می‌شود باید توسط مجلس آن منطقه نیز پذیرفته و تصویب شود.
- فرهنگ
بیان و ابراز وجود فرهنگی بە طور عموم از طریق استفاده از زبان منطقه‌ای یا محلی، در آموزش و ادارە امور تعریف می‌شود. سمبل‌های فرهنگی و سنت‌ها نیز جز‌ء لاینفک هویت فرهنگی هستند. - دولتها باید به حق اعضاء اقلیت‌های ملی و گروههای اتنیکی برای دسترسی برابر به تحصیل و آموزش احترام گذاشته و به دلیل تعلق افرد بە یک اقلیت، نظام آموزشی جداگانه‌ا و نابرابری برای آنها سازمان ندهند.
- دولتها باید حق اعضاء گروههای اتنیکی برای سازماندهی برنامه‌های آموزشی خود شامل تشکیل، حفظ و ادارە مدارس را به رسمیت بشناسند.
- دولتها باید در عرصە آموزش و پرورش، تدابیری جهت تقویت و ترویج شناخت و آگاهی از تاریخ، سنت‌ها، زبان و فرهنگ گروه های اتنیکی و اقلیت‌های ملی اتخاذ نمایند.
- دولتها نباید بر اساس زبان، نسبت به اقلیتها تبعیض قائل شوند.
- دولتها باید از وجود و هویت اقلیت‌های زبانی محافظت کرده و بکارگیری زبان مادری را تضمین کنند.
- دولت ها باید تدابیری برای ترویج امکان فراگیری یا آموزش به زبان مادری اقلیت‌های اتنیکی ساکن در قلمرو خود فراهم کنند.
- دولت ها باید به حقوق اعضاء اقلیتها برای تشکیل و حفظ نظام آموزشی کە بر اساس زبان مادری آنها استوار است احترام بگذارند و باید تا حد امکان برای این گونه مدارس کمک‌های مالی و دیگر مساعدت‌ها مبذول دارند.
- دولتها باید تدابیری برای اطلاع رسانی به اعضاء گروههای اقلیت در مورد حقوق و تکالیف آنها نسبت به زبان خودشان اتخاذ کنند.
- دولتها باید به حقوق اعضاء گروههای اتنیکی برای تفهیم هرگونە اتهامات کیفری و دفاع از خود در برابر چنین اتهاماتی به زبانی که می‌فهمند، احترام گذاشتە و در صورت لزوم یک مترجم رایگان در اختیار آنها قرار گیرد.
- دولتها باید تلاش کنند از نام‌های محلی سنتی، اسامی خیابان‌ها، عوارض طبیعی و ویژگی‌های جغرافیایی استفادە کنند کە توسط افراد محلی و بە زبان محلی در مناطقی که تعداد قابل توجهی از یک اقلیت خاص در آن ساکن است، نامگذاری شدەاند.
- دولتها نباید بر اساس مذهب و اتنیک، نسبت به اقلیتها تبعیض قائل شوند.
- دولتها باید به حقوق اعضاء اقلیتها برای ابراز اعتقادات مذهبی و تشکیل موسسات و سازمان‌ها و انجمن‌های مذهبی، احترام بگذارند.
- دولتها باید به صورت رسمی و قانونی تضمین کنند که اعضاء گروههای اتنیکی و اقلیت، برای دسترسی و برخورداری از رسانه‌ها، مورد تبعیض قرار نگیرند.
- دولتها باید تدابیری جهت تسهیل دسترسی، ایجاد و بکارگیری رسانه‌های جمعی مختص بە اقلیت‌های ملی، اتخاذ کنند.
- دولتها باید به حقوق اعضاء گروههای اتنیکی و اقلیت‌های ملی برای تعیین آزادانه هویت خود احترام بگذارد تا آنها بتوانند آزادانه توسعه‌های فرهنگی خود را دنبال کنند.
- دولتها باید شرایطی فراهم نمایند کە اعضای گروههای اتنیکی / ملی برای حفظ و توسعه فرهنگ خود و پاسداری از عناصر اساسی هویت، یعنی مذهب، زبان، سنت‌ها و میراث فرهنگی بە آن تدابیر نیاز دارند.
- دولتها باید برای افزایش دانش و آگاهی از فرهنگ اقلیت‌های ساکن قلمرو خود در حوزه آموزش و پرورش، پیشقدم شوند.
- اقتصاد
کنترل منطقه‌ای و محلی بر توسعه منابع طبیعی، مالیات‌ها و درآمدها، تجارت، اشتغال و مالکیت زمین، پایه و اساس هر اقتصاد است که مردم در سطح ملی و منطقه‌ای از آن بهره مند می‌شوند. دولتها باید اقدامات شایسته و مناسبی در نظر بگیرند تا مردم و افراد متعلق به گروههای اتنیکی و اقلیت‌های ملی بطور کامل در پیشرفت‌های اقتصادی و توسعه کشور خودشان، مشارکت داشته باشند. - دولتها باید تضمین نمایند اعضای گروههای اتنیکی و اقلیت‌های ملی در توسعه منابع فرهنگی و اراضی که بر زندگی انها تاثیر گذار است، مشارکت داشتە و طرف مشورت هستند.
- دولتها باید به حقوق گروههای اتنیکی و اقلیت‌های ملی در مالکیت، توسعه، کنترل و استفاده از منابع طبیعی سرزمینی که بە طور سنتی در آن سکونت داشتەاند، احترام بگذارند.
- در مواردی که دولت مالکیت معادن و منابع زیر زمینی سرزمین‌هایی کە محل سکونت ملت‌ها و گروههای اقلیت است را در اختیار دارد، دولتها باید قبل از بهره برداری از چنین منابعی با آنها مشورت کرده و مردم محلی باید در بهره برداری از این منابع، سهیم باشند.
- دولتها باید به حق مالکیت گروههای اتنیکی و اقلیت‌های ملی نسبت به زمین‌هایی که بطور مرسوم در آن سکونت داشتەاند، احترام بگذارند و هرگونە تعدی و دست درازی خودسرانە و غیرقانونی بە این سرزمین‌ها جرم‌انگاری شود.
- دولتها باید به حقوق مالکیت جمعی و استفاده از زمین‌هایی که بە طور عرفی جزو حقوق مکتسبە مردم اقلیت محلی شدە است، احترام بگذارند و آنرا به رسمیت بشناسند.
فدرالیسم قدرت را بطور مساوی بین واحدهای محلی و منطقەای تقسیم می‌کند. فدرالیسم نامتقارن امکان توزیع قدرت در مناطق مختلف فراهم می‌نماید. خودگردانی در کنار فدرالیسم مشارکت در قدرت را تقویت می‌کند. - امضاها:
خالد عزیزی – دبیر کل حزب دمکرات کوردستان
عمر ایلخانی زاده – دبیر کل حزب کومله کوردستان
مصطفی هجری – رهبر حزب دمکرات کوردستان ایران
عبدالله مهتدی – دبیر کل حزب کومله کوردستان ایران
