تحلیل انتقادی سفر ناصر درخشان و حمیرا ریگی به ژنو

تحلیل انتقادی سفر ناصر درخشان و حمیرا ریگی به ژنو و مشارکت آن‌ها در کنفرانس حقوق بشر سازمان ملل
مُھیم بلوچ-سرخوش
۳۰ نوامبر ۲۰۲۵

کنفرانس سالانهٔ حقوق بشر سازمان ملل متحد یکی از مهم‌ترین گردهمایی‌های جهانی است که در آن دولت‌ها، نهادهای بین‌المللی، سازمان‌های مدنی و مدافعان مستقل حقوق بشر دربارهٔ وضعیت حقوقی، اجتماعی و سیاسی جوامع مختلف جهان گزارش ارائه می‌کنند. اهمیت این رویداد از آن جهت است که نه‌تنها محلی برای طرح نگرانی‌های بین‌المللی است، بلکه فرصتی است که قربانیان نقض حقوق بشر صدای خود را به گوش جهانیان برسانند. برای بسیاری از کشورها، این نشست آزمونی است برای سنجش میزان تعهد واقعی آنان به حقوق بشر. برای جمهوری اسلامی ایران، که دهه‌هاست به‌عنوان یکی از ناقضان ساختاری حقوق بشر شناخته می‌شود، حضور در چنین فضایی همواره جنبه‌ای کاملاً سیاسی و تبلیغاتی داشته است.

در سال جاری، اعزام دو چهرهٔ حکومتی از بلوچستان—ناصر درخشان و حمیرا ریگی—به ژنو بخشی از همین سیاست تبلیغاتی بود؛ سیاستی که هدف اصلی آن نه ارائهٔ واقعیت‌های بلوچستان، بلکه تولید تصویر جعلی و بزک‌شده از وضعیت مردم بلوچ در سطح بین‌المللی است.

معرفی حمیرا ریگی
حمیرا ریگی یکی از مدیران و کارگزاران باسابقهٔ جمهوری اسلامی است که در طول دو دههٔ گذشته در سمت‌های مختلف حکومتی فعالیت کرده است. او سابقهٔ بخشداری، فرمانداری و سپس سفارت جمهوری اسلامی در برونئی را در کارنامهٔ خود دارد؛ سمت‌هایی که تنها از طریق وفاداری کامل به ساختار امنیتی-سیاسی جمهوری اسلامی به دست می‌آیند. ریگی از جمله چهره‌هایی است که همواره در چارچوب تبلیغاتی حکومت معرفی شده و نقش او بیشتر در قالب «نمایش حضور زنان در ساختار مدیریتی» تعریف شده است، نه به‌عنوان نمایندهٔ واقعی مردم بلوچستان.

معرفی ناصر درخشان
ناصر درخشان نیز یکی از چهره‌های کاملاً حکومتی در بلوچستان است که در ساختارهای رسمی جمهوری اسلامی در حوزه‌های اداری و سیاسی فعالیت داشته است. دورہ قبلی نمایندہ منتصب نظام در طویلہ مجلس رژیم نیز بودہ است۰ او در طول فعالیت خود نه‌تنها هیچ‌گاه رویکرد انتقادی نسبت به تبعیض ساختاری علیه بلوچ‌ها از خود نشان نداده، بلکه عمدتاً از پروژه‌هایی حمایت کرده که در عمل بخش بزرگی از حقوق سیاسی، اقتصادی و مدنی مردم بلوچ را نادیده گرفته است.

چرا جمهوری اسلامی چنین افرادی را به ژنو می‌فرستد؟
اعزام حمیرا ریگی، ناصر درخشان و افرادی مشابه از میان کردها، عرب‌ها، ترکمن‌ها و دیگر ملیت‌های غیر فارس به کنفرانس‌های بین‌المللی بخشی از طرح تبلیغاتی گستردهٔ حکومت است. هدف‌های اصلی این سیاست را می‌توان چنین توضیح داد:

1. ساختن تصویری جعلی از «تکثر قومی و مشارکت اقوام» در حکومت
جمهوری اسلامی تلاش می‌کند نشان دهد که گویا همهٔ ملیت‌های ایرانی در ساختار دولت نمایندگی دارند، در حالی که این حضور، بیشتر جنبهٔ نمادین و نمایشی دارد و هیچ ربطی به مشارکت واقعی یا رفع تبعیض ندارد.
2. پنهان‌سازی تبعیض ساختاری علیه بلوچ‌ها و دیگر ملل غیر فارس
رژیم می‌کوشد با فرستادن چند فرد همسو، ادعا کند که وضعیت اقوام طبیعی و مطلوب است و هیچ شکایتی وجود ندارد، در حالی که گزارش‌های مستقل داخلی و بین‌المللی تصویر کاملاً متضادی ارائه می‌کنند.
3. خاموش‌کردن صدای واقعی قربانیان
حضور مأموران حکومتی در ژنو به‌طور مستقیم با هدف تضعیف گزارش‌هایی صورت می‌گیرد که دربارهٔ اعدام‌های فراقضایی، سرکوب جوانان بلوچ، سوختبران، فقر ساختاری و تبعیض مذهبی ارائه می‌شوند.
4. ایجاد روایت جعلی برای مصرف رسانه‌ای داخلی
حکومت هیچ‌گاه به‌دنبال تأثیرگذاری واقعی بر نمایندگان سازمان ملل نیست، زیرا می‌داند این بازی تبلیغاتی نزد متخصصان حقوق بشر اعتباری ندارد. هدف اصلی این سفرها، تولید محتوا برای رسانه‌های دولتی داخل ایران است.

آیا کسی در ژنو به چنین تبلیغاتی اهمیت می‌دهد؟
پاسخ کوتاه و روشن: خیر.
کارشناسان حقوق بشر، گزارشگران مستقل، سازمان‌های مدنی و حتی نمایندگان دولت‌ها به‌خوبی می‌دانند که افراد اعزام‌شده از سوی جمهوری اسلامی هیچ‌گونه استقلال، اختیار یا صدای واقعی از مردم بلوچ، کرد، عرب یا دیگر گروه‌ها نیستند. حضور چنین افرادی نه تنها جدی گرفته نمی‌شود، بلکه در بسیاری موارد به‌عنوان بخشی از نقض ساختاری حقوق بشر در ایران ثبت می‌شود؛ زیرا رژیم از «چهره‌های ساختگی» برای بازنمایی جعلی واقعیت استفاده می‌کند.

خطاب مستقیم به حمیرا ریگی و ناصر درخشان
شما دو نفر به ژنو رفتید تا چند میلیون تومان دستمزد بگیرید و در برابر جهانیان بگویید:
-در بلوچستان هیچ تبعیضی وجود ندارد،
-هیچ سرکوب و زندانی و کشتاری رخ نمی‌دهد،
-هیچ‌کس به جرم سوخت‌بری کشته نمی‌شود۰
-بیمارستان‌ها و مدارس بلوچستان کاملاً مجهز هستند،
-فقر، بیکاری، بی‌آبی و کشتار سیستماتیک واقعیت ندارد،
-منابع بلوچستان، از طلا و آب گرفته تا انرژی، هرگز غارت نمی‌شود،
-و بلوچستان «بهشت» است.

در حالی که مردم بلوچستان هر روز بهای سنگین این دروغ‌ها را با خون، فقر، تبعیض و بی‌عدالتی می‌پردازند.

شما برای رژیمی که دهه‌هاست بلوچ‌ها را هدفمند از حق حیات، حق آموزش، حق اشتغال، حق مالکیت و حق امنیت محروم کرده، به ژنو رفتید تا واقعیت را لاپوشانی کنید.

اما حقیقت را نمی‌توان با چند جملهٔ تبلیغاتی پنهان کرد. حقیقت را جوانان بلوچِ کشته‌شده در مرزها، زندانیان سیاسی، مادران عزادار، سوختبران خاک‌نشین، کودکان بی‌مدرسه و روستاهای تشنهٔ بلوچستان بیان می‌کنند—نه مأمورانی که با پولِ حکومت به ژنو فرستاده شده‌اند.

این رفتار شما لکه‌ای است که هرگز از دامان‌تان زدوده نخواهد شد. نام شما، به‌عنوان افرادی که در بزنگاه تاریخیِ مردم بلوچ به جای همراهی با حقیقت، در کنار دستگاه سرکوب ایستادید، در حافظهٔ جمعی بلوچستان ثبت خواهد شد. تاریخ این سرزمین شما را نه به‌عنوان نمایندهٔ مردم، بلکه به‌عنوان کارگزاران و مجریان روایت‌های حکومتی به خاطر خواهد سپرد. خیانت به حقیقت هرگز فراموش نمی‌شود؛ شرمی است که همواره با شما خواهد ماند۰

سکوت معنادار دبیر کل حزب مردم بلوچستان آقای ناصر بلیدہ ئی
سکوت معنادار دبیرکل حزب مردم بلوچستان، آقای ناصر بُلیده‌ای—که در همین کنفرانس حضور داشت و با هر دو فرد نیز دیدار و احوال‌پرسی کرده بود—نیز در ذهن جامعهٔ بلوچ باقی خواهد ماند. او به دلیل ملاحظات خانوادگی با ناصر درخشان، نه حاضر به حضور در یک برنامهٔ تلویزیونی برای روشنگری است، نه آمادگی انتشار یک بیانیهٔ انتقادی در محکومیت اقدام‌های این افراد را دارد. این سکوت، چه از سر مصلحت‌سنجی باشد و چه از سر فشارهای دیگر، در حافظهٔ تاریخی ملت بلوچ ثبت خواهد شد؛ زیرا در بزنگاه‌های حساس، سکوت برخی چهره‌ها به اندازهٔ سخنان برخی دیگر معنا و پیامد دارد.