جەزا چەنگیانی
پیترۆڵ کوردستانی کرد بەچوار پارچەوە ، هەر پیترۆڵ کورد دەکات بەیەک پارچە.
Kurdistan Oil Company KOC
گەر شێخی نەمر یادی بە رێحانە بێ ، پێشمەرگەکانی دەربەندی بازیانی بکردایە بە پاسەوانی بیرە پیترۆڵیەکانی کەرکوک ،سەد ساڵ بوو کورد خاوەنی دەوڵەت وپایتەختەکەی موسوڵ دەبوو.* حکومەتی هەریم تەنیا حکومەتی کورد نیە .حکومەتی کۆمەڵە کۆمپانیاکی زەبەلاحە.*دەوڵەتی کوردی لەستراتجی ئەمەریکیدا. گۆتاریکم لە گۆڤار زانکۆسان پیترسبۆرگ.
2006 АМЕРИКНСКАЯ СТРАТЕГИЯ В ВОПРОСЕ СОЗДТННИЯ КУРДСКОГЕ ГОСУДНРСТВА. Санкт.Петербург 2006
کورد لە سنوریکی تەسکدا سیاسەتدەکات بۆیە؟ هەمیشە لە پاشکۆی روداوە سیاسەکاندایە ؟ نا توانی ببێ بە فیگورێکی ئەکتیفی گۆرەپانی سیاسی جیهان وناوچەکە . مرۆڤ نەبێتە خاوەنی پرۆژەی خۆی. لەپاشکۆی پرۆژە سیاسیەکانیدا دەبێتە پاشکۆ واتە (کویلە ).سیی 30ساڵە لەمەر سیاسەتی پیترۆڵ کاردەکەم.بەزمانی کوردی ئەڵمانی و روسی وعەرەبی ووتار و پەرتووک و تۆیژینەوە و کۆرم هەیە.گرفتی ئوکراینا چی یە ؟ کورد دەتوانی لە گرفتی ئوکرینا کەڵک وەبگرێ ؟لە 1945 تا 1991 قۆناغی هەنگوینی سیاسی ئەمەریکا بوو لە جیهاندا .هیتلەر شکستی هانی ، ئەمەریکا ئەوروپای کرد بە کۆلۆنیالی سیاسەت و بەهۆی مارشاڵ پلان بوو بەپاشکۆی ئابوری (کۆلۆنیالی ئابوری ) ئەمەریکی و دۆڵار بوو بە بەهیزترین دراوی جیهان .شکستی یەکیتی سۆڤیت رمانی دیواری بەرلین و هۆی زیندووبوونەوەی پرۆژەی ناسونالیستی ئەڵمانی ، دروستکردنی یەکیتی ئەوروپی و دراوی (ئێورۆ) دەسەڵاتی سیاسی ئەمەریکی و قورسای دۆلاری لە ئەوروپا وجیهاندا لاوازکرد.ئەندازیاری ئەم پرۆژەیە ( هیلمۆت کۆل CDU ) ئەڵمانیا گەورەترین هێزی ئابوری ئەوروپا لە ژیر کۆنترۆڵی ئەمریکا ئازادبوو.میژوو یانی جوڵە ، جوڵەش یانی بەراوردکردن . نرخ بە رابردوو ، نرخە بەداهاتووە، پابەندن بەیەکەوە بەشێکن لە زەمەن.واتە ئیستا و رابردوو. واتە دیالۆگ لەنێوان رابردوو و داهاتوودا یانی دیالۆگ لەنێوان رووداوەکانی کۆن وداهاتوودا.چنگیانیسەرمایەداری کۆن وسەرمایەداری نۆی .سەرمایەداری کۆن . ووڵاتە سەرمایەدارەکانی دوای جەنگی دووهەمی جیهان.سەرمایەدارانی نۆی: ووڵاتانی سەرمایەدارانی دوای هەرەسی سۆڤیت . روسیا ،چین ،فیتنام ،کوریا . هند ….هتد . سەرمایەدارانی نۆی .سەرمایەدار پێوسیتی بە بازارە بۆ ساخکردنەوەی کاڵاو دزینی سامانی ووڵاتانی تر. ئیستا لە نیوان هەردوو سەرمایەدار جەنگی ئابوری هەیە .لەرووی سەربازیەوە دەزانن ناتوانن بکەونە چەنگەوە .بۆیە جەنگی بەرژەوەندیان دەخەنە خاکیکەوە تیدا بەرژەوندیان بپاریزێ. لەنیوان سەرمایداری روسی و چینی ویابانی و کوریا وڤیتنام و ئەڵمانی و فرنسی …هتدئەمەریکا لەکەناردایە قورسای دوای جەنگی جیهانی دووهەمی نەماوە.کۆرۆنا جەنگی نیوان ئەم دووبازارەیە . پیش دروستبوونی کۆرۆنا گرفتی گومرگی کاڵای چینی و ئەمەریکی هەبوو .ئەمەریکا فشاری باچی خستە سەر کالای چینی لەبازارەکانی دا.چین فشاری باجی خستە سەر کاڵای ئەمەریکی لەبازارەکانی دا .کۆمپانیای ئەپڵی ئەمەریکی لە چەند کاتژمیریکدا هەشت ملیاردی زیان لێ کەوت. ئەمەریکا بەڤایرۆسی کورۆنا هیرشی کردە سەر چین. ئەم چەکەی ئەمەریکاش بەرامبەر بە سەرمایەداری نۆی (چین) شکستی هانی .روسیا وچین و روسیا وئەمەریکی .روسیا وچین یەکەیەکی سیاسی وئابوری .و روسیا وئەمەریکی دوو زلهێزی ئابوری وسەربازی ناتوانن یەکتری بخۆن .روسیا و ئەوروپا و. ئەمەریکا و ئەوروپاروسیا و ئەوروپا . میژووی هاوبەش .بەرژەوەندی هاوبەش جوگرافیای نزیک .ئەمەریکا و ئەوروپا . ترسی هاوبەش لە روسیا وچێن وکەپیالیستی نۆی . جوگرافیای دوور.لێرەوە هەم پەرژەوەندیەکان ، هەم ترسەکان تێکەڵاو دەبن .لەم دۆزەدا جیهانێکی تر هەیە دەبیتە قوربانی . جیهانی پڕیمێتیفی ئیسلامی ووڵاتانی هەژاری ئەوروپی و (لاتان ئەمەریکا وئەفەریقا).سیاسی گەر زانستی سیاسی نەبێ ، دەستەکەوتی سیاسی نابێ . سیاسیەکانی کورد لە دۆخی سیاسی جیهان ناگەن بۆیە دەستکەوتی سیاسیان لەئاستی جیهاندا نیە .ئەمەریکا بە ٨ ملیارد دولار حکومەتی ئوکراینای رمان و شانۆگەری مەیدانیان ناو نا راپەرینی پرتەقاڵی لەتەک هاوری ئوکراینا کانمدا پەیوەندیم گەلی جوانە پیمووتن ئابوری ئوکراینا دادەتەپی ، مافیا ئوکرانیان خنکان و٨ملیاردەکە بەناوی چەند سەرێکەوە گەرایەوە بانکی ئەمەریکی . لەدوای ٢٠١٤ ئابوری ئوکراینا داتەپێ . توشی قەیرانی سوتەمەنی بوون .لەم تێگەیشتنمەوە . بیرم لەنەخشەیەک کردەوە بۆ ئەلتەرناتیفی گەیشتنی بۆری غاز و پیترۆلی روسیا بۆئەوروپا بە خاکی کوردستاندا بەمەرجی راکێشانی بۆری غاز و پیترۆلێ کوردستان لەگەڵ بۆریەکانی روسیادا لەم پرۆژەیە کورد دوو قازانجی دەکرد :یەکەم : پیترۆڵ و غازی کورد بەبۆری دەگاتە دەریای سپی ناوەراست .دووهەم : پارەی ترانزیتی بۆریەکانی روسیا دەبێتە سەرچاوەیەکی قەبە بۆ هەریمی کوردستان.١٩٩٧ لە کۆڕێکی لندن دا ووتم :گەر پیترۆڵی کورد بگاتە دەریای سپی ناوەڕاست ، نۆینەری کورد دەگاتە نەتەوە یەکگرتووەکان .
ستراتیجی ئەم پرۆژەیە زیاتر سیاسی بوو نەک ئابوری . سێ پرۆژەی گەیاندنی گاز و پیترۆڵێ روسیا بەهۆی فشاری ئەمەریکی شکستی هانییەکەم : ئوکراینا دووهەم: بغاریا سێهەم : دەریای رەش دەردەنین ی تورکی .ئەم پرۆژەیە سستکراوە .بۆ ئەم سێ پرۆژەیە من سێ نەخشەم بۆ گاز وپیترۆڵی روسی کێشاوە ، برواننە نەخشەکان.لەتەک ئەم سێ نەخشەیە نەخشەی دروستکردنی ( کۆمپانیای پیترۆڵی کورستانم ) نووسی . لەتەک مامۆستا وئەکادیمیە وپرۆڤیسۆرەکانی هاوریم لە سان پیترسبۆرگ گفتوگۆمان لەسەرکرد.بەئەڵمانی و روسی و کوردی.لەئەڵمانی لەتەک بانکی ئەڵمانی لەفرانکفۆرت دوام .لەروسیا لەتەک گازپرۆم تێگەیشتنمان بۆ پرۆژەکە پۆزێتیف بوو .پرسیاری بانکی ئەڵمانی وگاز پرۆم . وتیان تۆ چیت ؟ من لەدەرەوەی خیزانی سیاسی کوردم . ووتیان با حکومەتی هەریمی کوردستان ئەم داوایەمان لێبکات .لەبەر ئەوەی من پارتی نیم زۆر گرانبوو ئەم پرۆژەیە بگاتە دەست پارتی . سێ ساڵ پێش ئیستا لەرێگەی هاوریەکەمەوە کارمەندیکی بالایە . پرۆژەکەی بەدەستی خۆی خستۆتە سەر مێزەکەی سەروکی حکومەت تائیستا هیچ وەڵامیکی نەبووە.
سەرۆکی حکومەت گەر نامەی مەلایەکی بۆ بچی دەسنۆیژ دەگری پاشان دەیخۆینتەوە بەڵام سێ ساڵە وەڵامی پێشنیارەکەی منی بۆ دروستکردنی ( کۆمپانیای پیترۆڵی کوردستان)نەداوەتەوە . هەنگاونان بۆ پرۆژە نۆیکان هێچ کاتیک درەنگ نیە دڵشادم حکومەتی هەریم بەهەند بروانیتە ئەم پرۆژەیە وبەتابیبەتی ئەمەریکا لەقەیرانی فرۆشتنی غاز و پیترۆڵە بەئەوروپا .ڕۆڵی سەرمایەی کورد ( پتڕۆڵ ) لە تیرۆری ڕژێمی عیراقدا ئەمە دەقی ووتارێکە لەرۆژی 29/6/2002 لەبەرلین پێشکەشم کرد .ئەم راستیە بزاننرێژەی دەرهینانی پیترۆڵ لە بیرەکانی کوردستان وعیراق %63 پیترۆلی ئیراق لە بیرەکانی کوردستان %37 بیرەکانی ئیراق لە (1931 )تا سالی ( 1988) عیراق 112،959 بلوین دۆلار قەرزاری کوردەلەکاتیکدا نرخی بەرمیلی پیترۆڵ لە نیوان دوو دولار ونیو بووە.
