طرح پیشنهادی حزب توده ایران برای خودمختاری
این طرح (خودگردانی) در دی ماه 1358 از طرف رهبری وقت حزب توده ایران دراختیار حاکمیت وقت جمهوری اسلامی قرار گرفت که به آن توجه نشد و جنگ در کردستان آغاز شد. امروز که به دیروز نگاه می کنیم، نتایج آن بی توجهی را در شادی مردم کردستان ایران از همه پرسی استقلال در کردستان عراق می بینیم. از جمله تدوین کنندگان اصلی این طرح زنده یاد “گلاویژ” عضو کمیته مرکزی حزب توده ایران و عضو قدیمی حزب دمکرات کردستان ایران بود که در یورش دوم به حزب توده ایران دستگیر و در سال 1367 در اوین و در جریان قتل عام زندانیان سیاسی به دار آویخته شد.
هیئت ویژه کردستان اعلام کرده است که احزاب و سازمان های سیاسی نظریات و پیشنهادهای خود را درباره خودگردانی (خودمختاری) در کردستان و همچنین سایر مناطق اقلیت نشین ایران بیان دارند. حزب توده ایران، که به عنوان تنها و نخستین سازمان سیاسی ایران، همواره نظریات اصولی خود را درباره رفع ستم ملی از خلق های غیرفارس ساکن ایران، از جمله خلق کرد، ابراز داشته و با پیگیری در راه تحقق آن مبارزه کرده است، اینک طرح پیشنهادی خود را درباره واگذاری خودمختاری (خودگردانی) به کردستان ایران ـ و همچنین سایر خلق های غیرفارس ایران ـ به اطلاع مقامات مسئول و افکار عمومی می رساند. حزب توده ایران بر این اساس طرح پیشنهادی هیئت ویژه در کردستان را نیز ارزیابی خواهد کرد.
نظر به این که انقلاب بزرگ مرم ایران یک انقلاب ضدامپریالیستی (استقلال طلبانه) و خلقی (دموکراتیک) است، نظر به این که خلق کرد در کنار دیگر خلق های ایران، در پیروزی این انقلاب بزرگ شرکت فعال داشته است؛
نظر به این که شرکت فعال خلق کرد در این انقلاب، همانند شرکت فعال دیگر اقلیت های ملی ایران، علاوه بر رهایی کشور از یوغ سلطه امپریالیسم و تامین استقلال کشور، رفع ستم ملی دیرپایی است که بویژه در دوران رژیم دست نشانده پهلوی بر خلق کرد و دیگر اقلیت های ملی اعمال می گردیده است و در نتیجه خلق کرد و دیگر اقلیت های ملی به حق انتطار دارند که پس از انقلاب ، از ستم ملی آزاد گردند؛
نظر به این که نیروی حیاتی و رشد همه جانبه جمهوری اسلامی ایران بستگی به شرکت فعال، داوطلبانه، آزاد و کارای تمام خلق های میهن ما در زندگی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارد و این مشارکت را با احترام متقابل به مذاهب، آداب و رسوم، فرهنگ ملی و زبان همه خلق های کشور می توان تامین کرد؛
نظر به این که حفظ و تحکیم وحدت ملی، استقلال و تمامیت ارضی کشور فقط برمبنای اتحاد داوطلبانه همه خلق های ایران تامین شدنی است و این اتحاد داوطلبانه برپایه واگذاری خودمختاری اداری و فرهنگی به همه خلق های کشور، در چارچوب ایران واحد و تجزیه ناپذیر، ایجاد می شود و استحکام می یابد؛
و نظر به این که عمده ترین وظایف همه خلق های ایران و همه نیروهای راستین انقلابی، تثبیت، تحکیم، گسترش و تعمیق انقلاب ایران در جهت تامین و تضمین استقلال تام و تمام کشور در تمام ابعاد آن و در جهت تامین منافع زحمتکشان است، و یکی از شرایط اصلی اجرای این وظایف وحدت خلق های ایران است.
حزب توده ایران معتقد است که باید به خلق کرد ( و دیگر اقلیت های ملی در ایران) برمبنای اصول زیرین خودمختاری (خودگردانی) واگذار شود:
1 ـ کردستان ایران منطقه ای را در ایران شامل می شود که اکثریت اهالی آن کُردند؛
2 ـ این منطقه در تقسیمات کشور ـ که باید در آن تجدید نظر شود ـ استان یا استان هایی خواهد بود؛
3 ـ در این استان (یا استان ها) نظام شورایی معمول در کشور پیاده خواهد شد؛
4 ـ اگر کردستان در تقسیمات کشوری یک استان باشد، شورای استان و اگر چند استان باشد، شورایی مرکب از نمایندگان منتخب شوراهای استان ها ـ به نام شوراهای کردستان ایران ـ ارگان خودمختاری ( خود گردانی) خواهد بود؛
5 ـ این ارگان یک رییس انتخابی از جانب شورا خواهد داشت که مقام وی در سطح وزیر خواهد بود و حق خواهد داشت با رای مشورتی درباره مسائل مربوط به کردستان در جلسات هیئت دولت جمهوری اسلامی شرکت کند؛
6 ـ شورای کردستان ایران ـ ارگان خودمختاری ( خودگردانی) امور محلی کردستان را در زمینه های اداری و سازندگی و فرهنگی اداره خواهد کرد.
حقوق و وظایف ارگان خودمختاری (خودگردانی)
به شرح زیر پیشنهاد می شود:
1) به غیر از مسائل مربوط به دفاع (ارتش) و مرزبانی، سیاست خارجی، بازرگانی خارجی و امور گمرکی، برنامه ریزی عمومی اقتصادی برای سراسر کشور، تنظیم بودجه عمومی کشور، سیستم اداره عمومی پولی و بانکی کشور، اخذ اعتبار وام از داخل کشور، تعیین میزان مالیات های مستقیم و غیر مستقیم، خطوط ارتباطات و مواصلات عمومی کشور (سیستم تلفن و تلگراف و پست عمومی، حطوط آهن، هواپیمایی و کشتیرانی کشوری) صنایع سنگین، از جمله صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، بهره برداری از معادن، که در اختیار دولت مرکزی خواهد بود، ارگان خودمختاری (خودگردانی) تمام دیگر امور محلی را در زمینه های سازندگی، برنامه ریزی برای سازندگی، خرج بودجه هایی که به کردستان تعلق می گیرد، رشد کشاورزی و اقتصاد روستایی، آموزش و پرورشو امور فرهنگی، راه سازی، شهرسازی و تامین مسکن برای اهالی شهر و روستا، مطبوعات و انتشارات و رسانه های گروهی محلی را اداره خواهد کرد؛
2) مسئولان ادارات کشوری را ارگان خودمختاری (خودگردانی) انتخاب خواهد کرد و به تصویب وزارتخانه های مربوطه در مرکز خواهد رساند. این مسئولان پس از تصویب مرکز به کار گمارده خواهند شد و در برابر وزارتخانه های مرکزی مربوطه مسئول خواهند بود؛
3) انتظامات کردستان بر عهده ارگان خودمختاری (خودگردانی) است. نیروهای انتظامی (ژاندارمری و شهربانی) و نیز سپاه پاسداران محلی در اختیار ارگان خودمختاری (خودگردانی) خواهد بود. مسئولان این نیروها را ارگان خودمختاری (خودگردانی) انتخاب خواهد کرد و به تصویب مرکز خواهد رساند. این مسئولان پس از تصویب مرکز به کار گمارده خواهند شد و در برابر ارگان خودمختاری (خودگردانی) و نیز در برابر مرکز (وزارت کشور) و فرمانده کل سپاه پاسداران مسئول خواهند بود؛
4) افراد نیروهای انتظامی حتی المقدور و افراد سپاه پاسداران حتما از اهالی محل خواهند بود؛
5) ارگان خودمختاری (خودگردانی) اداره امور محلی را با رعایت سنن و آداب و رسوم و مذهب محلی انجام می دهد. از جمله در مسائل مربوط به احوالات شخصیه و حقوق مدنی و دیگر مسائل نظیر آن ها می تواند قوانینی، در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تدوین و تصویب کند و بموقع اجراء بگذارد؛
6) مذهب تسنن در کردستان ایران رسمیت دارد و دیگر ادیان و مذاهب و پیروان آن ها مورد احترام و دارای حقوق برابر با اکراد سنی خواهند بود؛
7) ارگان خودمختاری (خودگردانی) حق دارد علاوه بر دریافت و طرح بودجه ای که به عنوان سهم کردستان از بودجه کل کشور دریافت می دارد، عوارض در محل وضع کند، تا با سرعت بیشتری بتوان عقب ماندگی کردستان را رفع کرد. دولت مرکزی در تقسیم بودجه عمومی در نظر خواهد گرفت که علاوه بر مبلغی که برحسب جمعیت هر استان به شورای استان اختصاص می یابد، سهم بیشتری برای اقلیت های ملی، به نسبتی که بیشتر عقب نگاه داشته شده اند، تخصیص دهد. کردستان یکی از این مناطق عقب نگاه داشته شده است؛
8) ارگان خودمختاری (خودگردانی) در برنامه ریزی عمومی که دولت مرکزی برای رشد صنایع و کشاورزی و آبادانی و بهداشت و آموزش و پرورش کشور انجام می دهد، شرکت می کند و نیازمندی های کردستان را برای گنجاندن آنها در برنامه ریزی عمومی مطرح می نماید. طرح های این نیازمندی ها، از طرف دولت مرکزی از دیدگاه تسریع رشد مناطق عقب افتاده کشور، برای هم سطح کردن رشد عمومی در سراسر ایران، بررسی و پذیرفته خواهد شد؛
9) در کردستان ایران فعالیت احزاب و سازمان های سیاسی، از جمله حزب دمکرات کردستان ایران، و نیز سازمان ها و انجمن های صنفی، اجتماعی و فرهنگی، برمبنای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آزاد خواهد بود؛
10) در کردستان ایران تدریس در دبستان به زبان مادری (کردی برای کردها و دیگر زبان های مادری برای اقلیت های ساکن منطقه، از جمله آذربایجانی، ارمنی، آسوری، کلیمی) خواهد بود. در این دوره زبان فارسی هم ساعاتی در هفته تدریس خواهد شد. از راهنمایی تا پایان دبیرستان تدریس دروس به زبان فارسی خواهد بود، ولی تدریس زبان کردی، همراه با تدریس ادبیات کردی ادامه خواهد یافت؛
ارگان خودمختاری (خودگردانی) سازمانده شبکه مدارس و تدریس در مدارس بشرح بالا خواهد بود.
11) مکاتبات رسمی، از جمله مکاتبات اداری، در کردستان ایران به زبان کردی است، ولی مکاتبه با مرکز به زبان فارسی خواهد بود. زبان فارسی زبان مشترک تمام خلق های ایران است؛
12) در کردستان یک دانشگاه با دانشکده های علوم و فنون مختلف تاسیس خواهد شد، که در آن به زبان فارسی تدریس خواهد شد، ولی دارای یک دانشکده فرهنگ و ادبیات کردی نیز خواهد بود؛
در دانشگاه تهران نیز دانشکده زبان و فرهنگ و ادبیات کردی تاسیس خواهد گردید.
13) در کردستان مراکز رادیو و تلویزیون محلی احیا و گسترش داده خواهد شد و برای آموزش و پرورش اجتماعی و ارتقاء سطح آگاهی سیاسی و فرهنگی اهالی مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت. همچنین مطبوعات و نشریات به زبان کردی گسترش خواهد یافت.
وظایف ـ ارگان خودمختاری (خودگردانی) کردستان وظیفه دارد:
1 ـ از استقلال و تمامیت ارضی و حاکمیت ایران با قاطعیت دفاع کند؛
2 ـ در راه تحکیم وحدت و دوستی خلق کرد با دیگر خلق های ایران، در راه تحکیم و دوستی همه خلق های ایران با یکدیگر، از تمام وسائل، از جمله احزاب و جمعیت ها و انجمن ها و سازمان های سیاسی و اجتماعی، صنفی، فرهنگی و غیره و نیز از رسانه های گروهی ـ رادیو و تلویزیون، مطبوعات و نشریات بهره گیری کند؛
3 ـ قانون اساسی کشور و دیگر قوانینی را که برای سراسر کشور تدوین و تصویب می گردند، رعایت کند . مواد و مفاد آن ها را، ضمن انطباق آن ها با ویژگی ها و نیازمندی های محلی، به مورد اجرا بگذارد؛
4 – در مورد تمام جوانب مختلف امور اداری، اقتصادی، انتظامی، فرهنگی و غیره، طی گزارش هایی که مقررات آن باید وضع گردد، دولت مرکزی جمهوری اسلامی ایران را در جریان گذارد.
حزب توده ایران امیدوار است که در مذاکرات مسالمت آمیزی که برای حل مسئله خودمختاری (خودگردانی) کردستان انجام می گیرد، طرح فوق مورد توجه کامل قرار گیرد.
حزب توده ایران مانند گذشته آماده است که با احساس مسئولیت کامل نسبت به ضرورت حل مسئله کردستان مبتنی بر احقاق حقوق خلق کرد و دیگر خلق های ایران، که مورد ستم ملی بوده اند، برای تحصیل و تامین وحدت یکپارچه و پولادین خلق های ایران در چارچوب ایران واحد و مستقل، هر امکانی را که در قوه دارد، به کار بندد.
طرح پیشنهادی فوق البته می تواند مورد بررسی، تنقیح و تکمیل قرار گیرد.
نقل از مردم ـ دوره هفتم، سال اول، شماره 123، شنبه 1 دی ماه 1358
منبع راه توده ٦۱۹
